Keuzestress: de voedingsbodem voor vermoeidheid. Soms zelfs de oorzaak van een fikse burn-out. Je kiest de hele dag door, van wat je op je boterham wil, tot wat je met je carrière en je relatie wil. Niet gek dat je uitgeput raakt. Wat kenmerkt mensen die juist nauwelijks last hebben van keuzestress? Ze gebruiken allemaal deze slimme tool.
Als je een kind bent van de 20e eeuw dan ben je opgegroeid in een wereld die nog overzichtelijk was: internet kwam pas aan het eind van de eeuw om de hoek kijken, je luisterde muziek op cassettebandjes, CD’s of zelfs LP’s en je sprak af met vrienden uit de buurt. Contact met je vrienden en familie? Dat verliep niet via je mobiel, maar gewoon via de vaste telefoonlijn of door de benenwagen te nemen en bij elkaar aan de voordeur aan te bellen.
Vandaag gaat dat anders: je solliciteert via Skype op een baan in London, Tindert jezelf door datingland en als je niet twee keer per jaar het land verlaat voor een spannende reis word je al met opgetrokken wenkbrauwen aangekeken.
In een maatschappij met zo’n hoog tempo en dito verwachtingen, is keuzes maken aan de orde van de dag – wat zeg ik, van de minuut. Het aanbod waaruit je kunt kiezen is extreem gegroeid in de afgelopen decennia. Of het nu om ijsjes in de supermarkt gaat of om vrienden, hobby’s, banen, plekken om te wonen of wat je vandaag aantrekt. De overvloed aan opties kruipt zonder dat je het door hebt onder je huid en gaat zich uiteindelijk uiten in onrust, stress en soms zelfs depressies.
Een wereld vol keuzes. En nu?
Keuzestress.
Maar hoe ga je dat tegen, in een 24-uurs economie waarin je elke dag wordt gedwongen tot het maken van uiteenlopende keuzes – van onbelangrijk (wat wil je op je boterham) tot behoorlijk belangrijk (wat wil je voor een baan)?
Antwoord: grenzen aangeven en beslissingen nemen.
Soms maakt beslissingen nemen je niet populair. En een hoop van die keuzes, zeker de grotere, zorgt voor piekeren – wat het keuzeproces er alleen maar lastiger op maakt. Keuzes maken leer je overigens niet op school. Terwijl dat toch zó belangrijk is om je leven de goede richting in te sturen, zonder keuzestress. Maar wat heb je daar dan voor nodig?
Één dingetje maar.
Assertiviteit. Het is dé basis om met minder twijfels keuzes te maken. Daardoor maak je niet alleen betere keuzes, maar wordt het hele dag in dag uit keuzes maken in onze maatschappij een stuk minder vermoeiend door minder keuzestress. En dat is ook geen overbodige luxe, in deze burn out tijden.
Het probleem met keuzestress
Word je van bovenstaande plaatje een beetje onrustig? Dan ben je niet alleen. Het werkt namelijk verlammend, al die keuzes. Op 2 manieren:
- Soms heb je al zoveel gekozen dat je het door uitputting niet meer weet. Die oververmoeidheid wordt veroorzaakt door ‘ego depletion‘. Denk: 3 studies, 2 relaties en 4 banen verder.
- Of, je hebt überhaupt moeite met kiezen en zit opgescheept met structurele twijfels over of je het nu wel goed hebt gedaan.
Logisch. Beide gevallen. Want er zijn nu eenmaal:
te,
veel,
keuzes.
En juist die overvloed maakt het maken van een keuze alleen maar lastiger. Dat weet jij inmiddels, maar voetballegende en volksfilosoof Johan Cruijff wist daar óók alles van:
Hoe simpeler hoe beter, want hoe minder keuze je een speler laat, hoe meer kans dat hij het juiste doet.
Niet alleen Cruijff is het met je eens. Ook de wondere wereld der psychologie staat aan je zijde. Ze hebben er zelfs een naam voor:
The Paradox of Choice.
Psycholoog Barry Schwartz – die zich jarenlang heeft verdiept in een van de belangrijkste grondbeginselen van onze westerse samenleving: keuzevrijheid – legt dat begrip uit (en waarom hij geen voorstander is van te veel keuzes).
Schwartz:
‘In dit tijdperk hebben we meer keuzes dan ooit. Dat zou betekenen dat we dus ook meer vrijheid en autonomie hebben dan ooit. Toch is het tegenovergestelde aan de hand. We profiteren psychologisch niet van onze keuzevrijheid. Integendeel: de keuzevrijheid is zo overweldigend dat hij ons eerder verlamt.’
Zei ik toch? Het werkt verlammend. Da’s niet goed.
Hij vertelt uitgebreid over zijn kijk op keuzevrijheid, in deze TED Talk:
Goed om te weten, maar aan die alsmaar toenemende keuzevrijheid verandert ondertussen maar weinig.
Keuzestress: de oplossing
De grote hoeveelheid keuzes zijn dus een gegeven waarmee we moeten leren dealen. De vraag die blijft staan is: hoe dan? Hoe kunnen we op een ontspannen wijze beter keuzes leren maken en de voordelen van keuzevrijheid sterker ervaren?
Weet je het nog? Met assertiviteit!
Misschien klinkt het niet meteen logisch: de link tussen keuzes maken en assertiviteit. Misschien denk je bij keuzes maken vooral aan je carrière of het supermarktvak. En bij assertiviteit denk je aan ‘voor jezelf opkomen’ en ‘van je laten horen’.
Maar assertiviteit is veel meer dan dat. Het is een gereedschapskist met tools om je psychologisch en communicatief vaardig door het leven te laten gaan. Om gezonde relaties te onderhouden, met anderen en met jezelf. En om daarbij aansluitende gezonde keuzes te maken.
Het maken van een keuze is doorgaans het probleem niet. Het ‘verdedigen’ van die keuze, naar onszelf en onze omgeving, is wat een keuze lastig maakt. Wat vinden anderen ervan en hoe kunnen we voorkomen dat we er gedoe over krijgen? Juist dit onderdeel van de beslissing zorgt ervoor dat kiezen opeens lastig wordt.
Wat je nodig hebt, zijn dus niet minder beslissingen – daar heb je vaak toch maar weinig over te zeggen. Wat je nodig hebt is meer assertiviteit om achter je gemaakte keuzes te staan. Zonder twijfel. Zonder onzekerheid.
Naarmate je assertiviteit verder groeit, kom je sterker in je schoenen te staan en neem je steeds gemakkelijker beslissingen.
Assertief keuzes maken – zo doe je dat
Net als keuzes maken, is assertief zijn niet iets dat je standaard op school geleerd krijgt. Vaak ontwikkelen we ons onbewust te agressief, te passief agressief of te subassertief in relatie tot keuzes maken.
Gelukkig is assertief zijn een vaardigheid, die je net als andere vaardigheden kunt aanleren en verder ontwikkelen. Zeker ook in het geval van assertief keuzes maken in het geval van keuzestress.
Het best doe je dat in 3 stappen.
1. Train je ‘opkomen-voor-mijzelf-spier’
Wanneer je opkomt voor jezelf – en je dus hebt besloten dat je jezelf mag laten gelden (lees: bepaalde keuzes maken, zonder je te hoeven verantwoorden), dan creëer je meer ruimte in je hoofd om je assertief uit te spreken naar anderen en je wensen (keuzes) of grenzen aan te geven.
Deze zelfverzekerde versie van jezelf die het verdient om zijn/haar eigen keuzes te maken, kun je ontwikkelen. In uiteenlopende (dagelijkse) situaties:
- door niet altijd collegiaal te zijn (keuze: eigen taken gaan voor)
- door afspraken af te zeggen (keuze: ik wil niet afspreken)
- door ‘nee’ te zeggen (keuze: nee, dit ga ik niet doen)
- in een sollicitatiegesprek of tijdens een presentatie (keuze: ik ga hiervoor)
- door aanwezig te zijn in een gezelschap of vergadering (keuze: ik laat van me horen)
- wanneer iemand brutaal tegen je is, voordringt in de rij of je gepest wordt (keuze: ik laat me niet zo behandelen)
Beschouw deze ‘in-de-rij-bij-de-bakker-situaties’ als symbool voor andere momenten waarop je keuzes moet maken en aanpakken in je leven. Kies ervoor om jezelf niet weg te cijferen en op te komen voor je eigen keuzes.
Kortom: oefen op een minder complex niveau (bijvoorbeeld: in die rij bij de bakker met een onbekende, een afspraak afzeggen waar je helemaal geen zin in hebt etc.) om voor jezelf op te komen door assertief keuzes te maken. Uiteindelijk zul je merken dat moeilijkere keuzes zoals bijvoorbeeld je baan opzeggen omdat je je werk niet leuk vindt, je met minder stress zullen afgaan. Groot of klein – keuzes maken doe je altijd assertief.
2. Zet (66 dagen) door!
Aan één keer assertief zijn, heb je natuurlijk nog niet zoveel. Het geeft je een fijn gevoel (houd dat vooral vast!), maar dat neigt al snel weer te verdwijnen op het moment dat de volgende beslissing zich aandient.
Of zoals de bekende Amerikaanse coach Tony Robbins het zegt:
Herhaling is de moeder van de vaardigheid.
In het begin zul je gegarandeerd moeten wennen aan je nieuwe manier van optreden: je laat je niet meer wegsturen of kruipt niet meer in een hoekje, maar laat je op een respectvolle manier van je horen. Dúrf keuzes te maken. Voor jezelf.
Dat is best spannend én – zoals alle nieuwe dingen – vermoeiend. Het doel van assertief worden, is dat je dat automatisch leert doen en er niet meer telkens opnieuw bewust over hoeft te beslissen. Daarmee voorkom je uiteindelijk een hoop vermoeidheid, en misschien zelfs een burn out.
En ja hoor: zo’n nieuwe gewoonte is best lastig om aan te leren. Jerry Seinfeld laat je zien hoe je een nieuwe gewoonte vasthoudt: door het elke dag weer opnieuw te doen. 66 dagen lang.
Zet naar het (bewezen) voorbeeld van Seinfeld telkens een streepje op de kalender wanneer je een assertieve keuze hebt gemaakt. Laat die lijn doorlopen! Elke dag minimaal één assertieve keuze.
Let wel: je moet dat dus minimaal 66 dagen volhouden om assertieve keuzes maken je tweede natuur te maken – en je keuzestress zo uit te roeien. Houd vol!
3. Go pro: volg een assertiviteitstraining
Kun je wel wat meer feedback en sturing gebruiken bij je leerproces op het gebied van assertiviteit? Dan kan onze 1-daagse assertiviteitstraining je verder op weg helpen. Oké, het is onverbloemde zelfpromotie. Maar het is nu eenmaal nuttig om samen met een pro eens naar je assertiviteit te kijken en ermee te oefenen.
Je leert bijvoorbeeld technieken die je helpen om je grenzen beter te bewaken, maar ook om assertiever op te treden in gesprekken als het draait om keuzes maken en respectvol nee zeggen.
Zo groeit je zelfvertrouwen en wordt het makkelijker om je keuzes op een assertieve manier uit te dragen. Daarmee worden de keuzes niet minder, maar voelen ze wel een stuk minder vermoeiend aan.
Assertief keuzes maken zonder keuzestress, samengevat:
Merk je dat je veel tijd en energie verliest met twijfelen over beslissingen, denk je pas na een moeilijk gesprek ‘verdorie, ik had hem/haar dit of dat moeten zeggen’ en wil je jezelf op een positieve manier meer zichtbaar maken?
Zorg er dan voor dat je je subassertiviteit aan de kant zet en je zelfvertrouwen opbouwt om je eigen keuzes consequent zonder twijfel te maken, door:
- Elke dag minimaal 1 keer assertief op te treden in het maken van een (dagelijkse) keuze.
- Stap 1 zo vaak mogelijk te herhalen, in grote en kleine keuzes…
- Extra hulp nodig? Til je assertiviteit naar een hoger niveau met onze 1-daagse assertiviteitscursus. (Eentje die je waarschijnlijk zelfs van je werkgever vergoed krijgt – verdient hij/zij namelijk dubbel en dwars terug. En jij ook.)
Heb jij je keuze gemaakt en een besluit genomen? Ga je het doen? De boodschap moge duidelijk zijn: wat je vanaf nu ook kiest, doe het assertief! Dan zijn al je keuzes automatisch betere keuzes.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
