Je collega vraagt je om een taak over te nemen terwijl je al tot over je oren in het werk zit. Je wilt eigenlijk nee zeggen, maar voor je het weet hoor je jezelf instemmen. Of misschien zit je in een vergadering met een goed idee, maar slik je het in. In allebei deze scenario’s is assertief worden beter: nee zeggen en je stem laten horen. Maar hoe doe je dat zonder schuldgevoel? Hoe zeg je nee zonder je bezwaard te voelen? En hoe zorg je ervoor dat je gehoord wordt zonder dominant over te komen? In dit artikel ontdek je hoe je je stem kunt laten horen met zelfvertrouwen en respect, zodat je zowel in je persoonlijke als professionele leven sterker in je schoenen staat.

Wat komt aan bod:

  1. Wat is assertief zijn en waarom is het belangrijk?
  2. Assertief zijn zonder je schuldig te voelen
  3. Wat is assertiviteit niet? Het verschil met agressiviteit en subassertiviteit
  4. Tips om assertiever te worden: zo kom je voor jezelf op
  5. Conclusie: tijd om assertiever te worden
  6. Veelgestelde vragen over assertief zijn

Wat is assertiviteit en waarom is het belangrijk?

Assertiviteit draait om jezelf laten horen en je grenzen aangeven, terwijl je tegelijkertijd respect voor anderen behoudt. Het betekent dus niet dat je altijd je zin krijgt of dat je anderen moet manipuleren om je doel te bereiken, maar dat je jouw waarde als persoon erkent en dat ook uitstraalt.

Wat betekent het als je assertief bent?

Assertiviteit betekent dat je op een zelfverzekerde en respectvolle manier voor jezelf opkomt, zonder anderen te overheersen of hun belangen te negeren. Het is de kunst om je mening, gevoelens en grenzen duidelijk te communiceren, terwijl je tegelijkertijd open blijft staan voor de standpunten van anderen.

assertief zijn

Voorbeelden uit de praktijk

Voorbeelden van assertiviteit zijn:

  • Je mening geven op een eerlijke en respectvolle manier, ook en juist als deze afwijkt van anderen.
  • Grenzen aangeven zonder je schuldig te voelen.
  • Nee zeggen wanneer je geen tijd of energie hebt voor extra taken. 
  • Zelfvertrouwen uitstralen zonder agressief of dominant over te komen.
  • Openstaan voor feedback en andermans mening respecteren.
  • Zelf feedback geven op een constructieve manier, waarbij je de ander helpt en niet naar beneden haalt. 
  • Je emoties te uiten en te zeggen wat je nodig hebt. 
  • Je onderhandelt en zoekt naar oplossingen wanneer iemand er andere ideeën op nahoudt dan jij. 

Waarom is assertiviteit zo belangrijk? 

Assertiviteit helpt je krachtiger en gelukkiger in het leven te staan. Het heeft echter niet alleen invloed op jezelf, maar ook op je relaties en je carrière. Het stelt je in staat om op een eerlijke manier ruimte in te nemen in je persoonlijke en professionele leven, wat uiteindelijk leidt tot meer zelfvertrouwen en een gezondere dynamiek met anderen. En, in tegenstelling tot wat je misschien zou denken, is jouw assertiviteit ook voor anderen iets om toe te juichen. 

Oké, wellicht dat die ene dominante vriendin even twee keer moet slikken wanneer je van een ja-knikkende versie van jezelf in iemand verandert die haar mening laat horen. Maar uiteindelijk is die vriendin alleen maar blij met jouw ideeën en levert het eigenlijk veel meer interessante gesprekken op. 

Ook assertief op het werk zijn, levert veel op. Voor jezelf én voor anderen. Je durft immers je mening te geven, waardoor collega’s en leidinggevenden weten wat ze aan je hebben. Het voorkomt misverstanden en conflicten. 

Assertiviteit op de werkvloer heeft nog twee belangrijke voordelen: er is meer kans op groei in je carrière, omdat je jouw ambities durft uit te spreken en om taken te vragen die bij je passen. Daarnaast heb je minder last van stress, en minder kans op een burn-out, omdat je jouw grenzen bewaakt. 

assertief zijn

Assertief zijn zonder je schuldig te voelen

Voor veel mensen is een van de uitdagingen van assertiviteit het schuldgevoel dat er bij komt kijken. Zij hebben daarom de neiging om hun eigen behoeften opzij te zetten om anderen niet teleur te stellen. Het idee is vaak: ‘Assertiviteit is egoïstisch of onvriendelijk.’

Maar assertiviteit heeft niets te maken met egoïsme: het draait juist om het vinden van een balans. Jij hebt recht om gehoord te worden, en je hebt recht om ruimte in te nemen. Maar wel zonder dat dit ten koste van anderen gaat.

Als je dit op een respectvolle en vriendelijke manier doet, dan kun je een mening geven, een verzoek doen of een grens stellen, zonder dat je je schuldig hoeft te voelen. Hoewel assertiviteit wellicht niet meteen de meest harmonieuze optie lijkt – dat lijkt overal mee instemmen – is het dit uiteindelijk wel. Deze mindset shift helpt om voortaan assertiever te zijn. Duidelijk zijn is, zeker op de lange termijn, de meest vriendelijke optie. 

Luister ook naar onze Tijdwinst Podcast aflevering waar Björn en ik spreken over hoe je met respectvolle communicatie conflicten voorkomt en relaties versterkt. Ik deel praktische inzichten en krachtige strategieën waarmee je grenzen kunt stellen zonder schuldgevoel, ‘nee’ kunt zeggen zonder uitleg, en conflicten kunt voorkomen door helder en respectvol te communiceren. Björn voegt hieraan waardevolle tips toe om deze technieken direct toe te passen in je dagelijkse workflow.

Wat is assertiviteit niet? Het verschil met agressiviteit en subassertiviteit

Assertiviteit bevindt zich tussen subassertief gedrag (waarbij je jezelf wegcijfert) en agressief gedrag (waarbij je over anderen heen walst). Je kunt beide manieren van communiceren een beetje zien als het assertief tegenovergestelde. Veel mensen reageren op één van deze manieren, zeker wanneer het om een moeilijke of stressvolle situatie gaat. Om te herkennen of je subassertief (ook wel passief genoemd) of agressief reageert, is het goed om eerlijk te kijken naar jouw gedrag, hoe je je voelt en hoe anderen op je reageren. 

Voorbeelden van subassertief gedrag

  • Je vermijdt conflicten. Je zegt vaak ‘ja’ terwijl je eigenlijk ‘nee’ bedoelt.
  • Je laat anderen over je grenzen gaan. Je vindt het moeilijk om je mening of behoeften te uiten.
  • Je voelt je vaak gefrustreerd of genegeerd. Omdat anderen niet weten wat jij wilt of nodig hebt, en zij hier voor je gevoel nooit naar vragen.
  • Je gebruikt veel verzachtende taal, zoals ‘misschien’, ‘denk ik’, ‘sorry dat ik dit zeg…’.

Voorbeelden van agressief gedrag

  • Je drukt je mening of behoeften op een dominante manier door, zonder rekening te houden met anderen.
  • Je luistert weinig naar anderen, onderbreekt gesprekken of hebt snel een oordeel klaar.
  • Je wordt boos of ongeduldig als je je zin niet krijgt.
  • Je krijgt vaak te maken met conflicten, omdat anderen zich aangevallen of gekleineerd voelen.

Assertiviteit is eigenlijk de gezonde balans tussen subassertief en agressief gedrag. Door assertief te zijn, zorg je ervoor dat je eigen behoeften serieus worden genomen, terwijl je de behoeften van anderen net zo serieus neemt. 

Vier tips om assertiever te worden: zo kom je voor jezelf op

De voordelen zijn duidelijk van assertief zijn. Maar als je van nature subassertief of agressief reageert, snap je dat het niet altijd makkelijk is om assertief te reageren. Hoe kun je toch assertiever worden?

1. Ken je eigen waarde

We noemden het al in dit artikel: jij hebt recht om gehoord te worden, en je hebt recht om ruimte in te nemen. Jouw mening doet ertoe. Sterker nog, jouw ideeën en meningen helpen jezelf, je werk en anderen vooruit. Maar om dit uit te stralen en door anderen serieus genomen te worden, is het belangrijk om dit ook echt te geloven.

Natuurlijk zijn er ‘trucjes’ die je op weg kunnen helpen. Denk hierbij aan krachtige lichaamstaal, het vermijden van verzachtende taal en zo concreet en helder mogelijk zijn. Dit wordt echter makkelijker wanneer je je eigen waarde kent. Zelfliefde en acceptatie zijn daarom essentieel voor assertiviteit. Dit heb je echter niet in één dag gecreëerd, dus wees geduldig met jezelf en wees er trots op dat je het in ieder geval probeert.

assertief zijn

2. Begin klein, maar begin!

Het is vervelend om te zeggen, maar assertiever word je door het gewoon te doen. Door te besluiten dat je duidelijk en eerlijk gaat zijn, je grenzen gaat stellen en voor jezelf op gaat komen de komende tijd. 

Begin klein door je bijvoorbeeld uitgebreid te laten helpen in een winkel en niets te kopen, het in een restaurant aan te geven wanneer je niet blij bent met je bestelling of een vriendin te laten weten dat je niet af kunt spreken omdat je tijd voor jezelf nodig hebt. Denk eraan om je niet te verontschuldigen en niet te veel uitleg te geven, maar concreet en helder te zijn!

Het kan ook helpen om lastige gesprekken voor te bereiden. Door van tevoren te bedenken wat je wilt zeggen en daarbij na te denken over hoe de ander mogelijk kan reageren, voorkom je dat je in die natuurlijke subassertieve of agressieve reactie schiet.

3. Communiceer assertief 

Naast het vermijden van verzachtende of twijfelende taal en te veel uitleg, zijn er nog meer manieren om assertief te communiceren:

  • Ik-boodschappen gebruiken, waarbij je niet met je vinger naar de ander wijst, maar laat weten hoe je je voelt. Zeg bijvoorbeeld “Ik voel me overweldigd als ik te veel op mijn bordje heb” in plaats van “Jij zadelt me altijd met te veel werk op.”
  • Luister actief, waarbij je begrip toont voor de ander, open vragen stelt en doorvraagt wanneer je iets niet begrijpt.
  • Geef constructieve feedback en vraag hier ook om. Constructieve feedback draait op opmerkingen die de ander echt vooruit helpen. Dit is niet gericht op de persoon zelf, maar op het gedrag of het werk van de ander. 

4. Volg een assertiviteitstraining

Het doorbreken van subassertief of agressief gedrag kan ontzettend lastig zijn. Soms kun je je nog zo voornemen om assertief te reageren, maar val je terug op het gedrag dat je al je hele leven hebt laten zien. Dat is ook niet gek, wanneer je erover nadenkt. 

In zo’n geval kan een cursus assertiviteit een waardevolle oplossing zijn.

Tijdens onze eendaagse assertiveit training leer je hoe je je grenzen duidelijk stelt, voor jezelf opkomt en zonder schuldgevoel nee zegt. Daarnaast ontwikkel je de vaardigheden om op een zelfverzekerde en constructieve manier te communiceren. Door de praktische tips meteen toe te passen in rollenspellen, kun je flink oefenen met assertiviteit. Dit helpt je de vaardigheden toe te passen in je dagelijks leven.

Daarnaast heb je veel aan de ervaringen en uitdagingen van anderen, en krijg je niet alleen feedback van de docent, maar ook van de groep. Dat is in eerste instantie spannend, maar geeft ook een boost aan je zelfvertrouwen, wat alleen maar een positieve invloed heeft op je assertiviteit. 

Onthoud dat iedereen assertief zijn kan leren. Het is namelijk een vorm van gedrag en communicatie, en dat kan aangeleerd worden. Natuurlijk vinden sommige mensen het makkelijker om hun mond open te trekken, door hun opvoeding of karakter, maar iedereen kan leren om op een respectvolle en vriendelijke manier voor zichzelf op te komen. Zodra je gaat ervaren wat de voordelen hiervan zijn, en daarbij realiseert dat anderen je niet onaardig of egoïstisch gaan vinden, ligt de wereld voor je open. Investeer in jezelf, je verdient het. 

assertief zijn

Conclusie: tijd om assertiever te worden

Assertiviteit betekent dat je op een zelfverzekerde en respectvolle manier voor jezelf opkomt zonder anderen te overheersen. Dit helpt bij het stellen van grenzen, het uiten van je mening en het voorkomen van misverstanden, zowel in persoonlijke als professionele situaties. 

Veel mensen worstelen echter met schuldgevoelens wanneer ze assertief proberen te zijn, omdat ze bang zijn egoïstisch over te komen. In werkelijkheid draait assertiviteit om balans: jezelf ruimte geven zonder die van anderen te beperken. Om assertiever te worden is het nodig je mindset te veranderen, veel te oefenen en een assertief training te volgen wanneer dit lastig blijft. 

Lees meer artikelen boordevol tips

Tip: volg onze social media kanalen

Op onze social media kanalen delen we regelmatig tips en praktische adviezen over assertiviteit en andere onderwerpen zoals persoonlijke effectiviteit. Volg ons op social media als Instagram, Pinterest en LinkedIn om op de hoogte gehouden te worden van onze laatste tips. Gebruik onze posts meteen als reminder om assertiever te zijn!

assertief zijn

Veelgestelde vragen over assertiviteit

  • Wat betekent assertief zijn precies?

    Assertief zijn betekent op een zelfverzekerde en respectvolle manier voor jezelf opkomen, waarbij je je mening, gevoelens en grenzen duidelijk communiceert zonder anderen te overheersen of te kwetsen. Het is de balans tussen subassertief (jezelf wegcijferen) en agressief (over anderen heen walsen) gedrag, waarbij je zowel je eigen behoeften als die van anderen serieus neemt.

  • Wat is de betekenis assertief?

    De assertief betekenis is letterlijk ‘als je voor jezelf op durft te komen’. Een assertief synoniem is zelfverzekerd, maar ook mondig en weerbaar. Een belangrijk kenmerk is echter ook dat je niet dominant bent, of tegelijkertijd de mening en behoeften van anderen negeert. Assertiviteit is de balans tussen eerlijk en duidelijk communiceren, zonder daarbij agressief of juist passief te zijn.

  • Hoe kan ik leren om assertiever te worden?

    Je kunt assertiever worden door te beginnen met kleine stappen, zoals vaker je mening geven en grenzen stellen in alledaagse situaties. Oefen met nee zeggen zonder excuses of schuldgevoel en wees duidelijk in je communicatie. Werk ook aan je lichaamstaal: oogcontact en een rustige stem helpen je zelfverzekerder over te komen. Verder kan een assertiviteitstraining je helpen om deze vaardigheden beter te ontwikkelen en toe te passen in zowel je privéleven als op het werk.

  • Is assertief positief of negatief?

    Assertief gedrag is positief. Het stelt je in staat om op een respectvolle manier voor jezelf op te komen, je grenzen aan te geven en je behoeften duidelijk te communiceren, zonder anderen te domineren of te negeren. Het bevordert gezonde relaties, vermindert stress en voorkomt dat je jezelf wegcijfert. Assertiviteit helpt ook om conflicten op een constructieve manier op te lossen en verhoogt je zelfvertrouwen.

  • Hoe ben je assertief?

    Je bent assertief door nee te zeggen wanneer je geen tijd of energie hebt voor extra taken, zonder je schuldig te voelen. Maar ook door je mening te geven op een duidelijke en respectvolle manier, feedback te geven op een constructieve manier, te zeggen wat je nodig hebt en door je emoties te uiten.

  • Wat is het verschil tussen assertief, passief en agressief gedrag?

    Passiviteit houdt in dat je je eigen behoeften en gevoelens op de achtergrond schuift, vaak om confrontaties te vermijden. Agressief gedrag is het doordrukken van je mening en wensen zonder rekening te houden met anderen. Assertiviteit is de gezonde middenweg tussen passief en agressief gedrag, waarbij je opkomt voor jezelf zonder anderen te benadelen.

  • Hoe kan ik assertief "nee" zeggen zonder me schuldig te voelen?

    Assertief nee zeggen zonder schuldgevoel begint met het besef dat jouw tijd, energie en grenzen net zo belangrijk zijn als die van anderen. Zo lang je nee zegt op een vriendelijke en respectvolle manier, is er niets om je schuldig over te voelen. Onthoud dat een nee tegen iets dat niet bij je past, vaak een ‘ja’ is voor je eigen geluk en comfort.

  • Welke technieken kan ik gebruiken om mijn assertiviteit te verbeteren?

    Je kunt verschillende technieken gebruiken om je assertiviteit te verbeteren. Door een ik-boodschap te gebruiken, formuleer je jouw mening of gevoel zonder de ander aan te vallen. Zeg daarnaast vaker nee, zonder daarbij excuses te maken. Luister actief naar anderen, ook wanneer je het niet eens bent en oefen met zelfverzekerde lichaamstaal: sta rechtop en maak oogcontact.

  • Hoe kan ik assertief blijven in moeilijke of stressvolle situaties?

    Om assertief te blijven in moeilijke of stressvolle situaties, is het belangrijk om kalm te blijven en diep in te ademen. Door niet meteen te reageren, houd je je emoties onder controle. Ook kan het helpen om het gesprek vooraf te oefenen. Bereid voor wat je wil zeggen, zodat je zeker weet dat je opmerkingen constructief en waardevol zijn voor de ander.

  • Hoe kan ik op een assertieve manier omgaan met kritiek?

    Een assertieve manier van omgaan met kritiek is door aandachtig te luisteren en eventueel te vragen om verduidelijking. Ook is het belangrijk dat je kalm blijft. Neem de feedback serieus en bedank de ander er ook voor, maar beslis uiteindelijk zelf wat je ermee doet. Niet alle kritiek is terecht of relevant.

  • Wat zijn de voordelen van assertief gedrag in mijn persoonlijke en professionele leven?

    Zowel op werk als in je privéleven zorgt assertief gedrag voor meer zelfvertrouwen, gezondere relaties, minder stress en frustratie en meer kans op groei. Ook zorgt het voor een betere samenwerking op werk en meer respect van collega’s en leidinggevenden. Het zorgt er uiteindelijk voor dat je krachtiger en gelukkiger in het leven staat.

  • Hoe herken ik of ik te passief of te agressief ben in mijn communicatie?

    Je kunt merken of je te passief of te agressief communiceert door te letten op jouw woorden en hoe anderen op je reageren. Bij passieve communicatie zeg je vaak “ja” terwijl je “nee” bedoelt, vermijd je conflicten en laat je anderen over je grenzen gaan. Bij agressieve communicatie ben je dominant, luister je niet en druk je je behoeften op een kwetsende of aanvallende manier.

  • Hoe kan ik assertiviteit toepassen zonder anderen te kwetsen?

    Als je assertiviteit op de juiste manier toepast, kwets je anderen hier niet mee. Waarschijnlijk verwar je assertiviteit met agressiviteit, waarbij je voor jezelf opkomt zonder rekening te houden met anderen. Assertief zijn betekent juist het uiten van je mening en behoeften op een respectvolle en empathische manier.

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat gespecialiseerd is in slimmer (samen) werken. Daarvoor bieden we je diverse (online) trainingen aan. Van time management tot snellezen. Nieuwsgierig? Bezoek onze website of blogs en schrijf je snel in voor een van onze trainingen. 

Populaire trainingen: