“Geen probleem, dat doe ik wel.” Het floept zo je mond uit. Maar eigenlijk weet je: dit is te veel werk. Maar je bent meer bezig met wat de ander wil en zegt dus geen ‘nee’. Subassertief zijn heet dat. Wat is de oorzaak van subassertief gedrag? En belangrijker: hoe pak je die aan?
Zit je in een lastige situatie? Krijg je bijvoorbeeld een taak op je bordje die niet past? Of verschil je van mening met je collega? Dan kun je op grofweg drie manieren reageren:
- Agressief gedrag: je schiet in de aanval en doet alles om jouw belangen te verdedigen. Daarbij neem je geen blad voor de mond. (‘Stop eens met al dat werk op mij afschuiven! Ik ben er helemaal klaar mee.’)
- Subassertief gedrag: je stelt je onderdanig op, wilt een conflict vermijden en schuift daarom jouw belangen onder het tapijt. (‘Geen probleem. Ik heb het wel wat druk, maar ik ga er gewoon wat tijd voor vrijmaken.’)
- Assertief gedrag: je geeft constructief je grenzen aan en zegt met respect voor de ander wat je denkt. (‘Helaas ben ik komende week al erg druk, dus deze taak lukt nu niet. Maar volgende week kan ik het wel oppakken.’)
De ideale reactie? De laatste. Als je assertief bent, ben je duidelijk in je communicatie. Je zegt op een constructieve manier wat je denkt, geeft je grenzen aan en neemt je eigen verantwoordelijkheid in plaats van die bij de ander te leggen.
Wat is er mis met subassertief gedrag?
In de praktijk komt subassertief gedrag vaker voor dan assertief gedrag. Het is op korte termijn de makkelijkste weg om vluchtig ‘Ja’ te zeggen en daarmee de ander tevreden te houden. Dat bespaart je een schuldgevoel en voorkomt teleurstelling.
Helaas is het op de lange termijn minder ideaal als je subassertief bent. Het levert je eerder een volle agenda, veel frustraties, een lage eigenwaarde en nogal wat stress op.
Uit onderzoek van Dr. Wilmar Schaufeli, hoogleraar Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht, blijkt zelfs dat burn-out en subassertief zijn aan elkaar gerelateerd zijn. Mensen met een burn-out zijn significant vaker subassertief.
Daarnaast heeft subassertief zijn nog een aantal minder fijne gevolgen:
- Je laat je keuzes afhangen van de ander en kruipt in de slachtofferrol als de keuzes van de ander niet in jouw voordeel werken.
- Je hebt weinig eigenwaarde en bent afhankelijk van goedkeuring van anderen.
- Je vat het vaak persoonlijk op als je negatieve feedback krijgt.
- Je hebt de neiging om te vaak excuses aan te bieden.
- Je laat anderen over je grenzen heen gaan.
- Je gaat confrontaties uit de weg, waardoor vervelende situaties niet verholpen worden.
- Je krijgt niet wat je wilt. Sterker nog: dat wat je niet wilt, gebeurt keer op keer. Niemand weet dat jij het niet prettig vindt.
Het probleem bij subassertief gedrag is dat je vaak niet zegt wat je denkt. Je denkt misschien ‘Hier heb ik helemaal geen tijd voor. Kom volgende week maar terug!’, maar ondertussen is je behoefte om te pleasen groot en zeg je dus toch maar dat je je er nu direct op stort. Vervolgens ben je geïrriteerd als je ‘s avonds voor de zoveelste keer tot in de late uurtjes werk aan het afmaken bent. Waarom ziet je collega dan nooit dat het te veel is?
Het lastige is dat niemand jouw gedachten kan lezen (althans, meestal is dat wel fijn – stel je voor dat je collega zou weten dat je een hekel aan haar hebt…). De enige die aanvoelt wat wel en niet lukt, ben jij. Het is aan jou om grenzen te stellen. Dat vraagt om assertief zijn.
Wat is de oorzaak van subassertief gedrag?
Dat je je onderdanig opstelt, komt niet uit de lucht vallen. Vaak is er een duidelijke oorzaak voor subassertief gedrag aan te wijzen. Een paar mogelijke oorzaken van subassertief gedrag zijn deze.
Opvoeding
Vaak is subassertiviteit dan aangeleerd. Als kind merkte je misschien al dat een subassertieve houding voordelen opleverde:
Vriendelijk zijn en geen ruzie maken leverde je een knuffel van je moeder op. Je mond houden en wegkijken terwijl je gepest werd, voorkwam naar jouw idee dat je nog meer pesterijen over je heen zou krijgen.
Je leerde je aan te passen en minder op te vallen. En hoe vaker je dit gedrag ging vertonen, hoe meer het een patroon is geworden. Een patroon dat je ook nu nog inzet op momenten die je aan vroeger doen denken.
Angst voor afwijzing
Het kan ook zijn dat je bang bent om afgewezen te worden. Je vindt het moeilijk om anderen teleur te stellen of te kwetsen, omdat dat mogelijk hun oordeel over jou negatief beïnvloedt. Vanuit die angst doe je extra je best om aan de verwachtingen van anderen te voldoen. Ook als je daarmee over je eigen grenzen heen gaat.
Onzekerheid of faalangst
Nog een oorzaak van subassertief gedrag kan zijn dat je onzeker bent over wat jij te zeggen hebt. Doet jouw mening er wel toe? Is je punt wel echt zo goed? En als je het dan uitspreekt, gebruik je dan wel de juiste woorden? Je kunt een situatie compleet gaan overanalyseren, allerlei mogelijke dingen die fout gaan zien en je daarom maar stil houden.
Zou je voldoende zelfvertrouwen hebben? Dan zou het überhaupt minder spannend aanvoelen om je mond open te trekken en aan te geven hoe jij ergens in staat. Maar als je jezelf standaard als minderwaardig ziet, dan is het ook lastiger om tegen een persoon in te gaan.
Máár: je kunt subassertief gedrag afleren
Die oorzaken van subassertief gedrag laten zien dat subassertief zijn soms erg diep zit. Onhaalbaar om daarvan af te komen, denk je nu misschien. Maar gelukkig is niets minder waar.
Zicht krijgen op jouw oorzaken van subassertief gedrag kan helpen om subassertief gedrag te veranderen. Je subassertiviteit omzetten in assertiviteit – zodat je duurzamere relaties kunt aangaan – is niets iets wat je van de ene op de andere dag doet. Het begin is daarbij het moeilijkst, dus kan het fijn zijn als iemand je een duwtje in de goede rug kan geven.
Wie dat kan? Wij bijvoorbeeld! Onze ervaren assertiviteitstrainers geven je graag een cursus assertiviteit en leren jou om je grenzen te bewaken, voor jezelf op te komen en duidelijk en constructief te communiceren. Ook als je het ergens niet mee eens bent.
Waar het om draait: assertief reageren
Het perfecte middel tegen aangeleerd subassertief gedrag is ontdekken hoe je in dezelfde context assertief kunt zijn. Dit betekent dat je zelf verantwoordelijkheid neemt voor jouw behoeften, je mening uitspreekt en duidelijk bent over je grenzen. Anderen hoeven dus niet in het duister te tasten wat je écht wilt, maar kunnen je op je woord vertrouwen. Dat is ook fijn voor de ander.
Door assertief te zijn:
- kun je je mening geven, ook als die anders is dan die van de ander.
- geef je je grenzen aan op een duidelijke manier.
- geef je respectvolle feedback als de situatie daar om vraagt.
- bied je enkel je excuses aan als je het meent en als dat nodig is.
- durf je conflicten aan te gaan en doe je dat op een constructieve manier.
- voorkom je dat je agenda structureel uitpuilt.
- kun je ‘nee’ zeggen op verzoekjes die helemaal niet een kwestie zijn van ‘Geen probleem, doe ik wel even!’.
En weet je wat zo mooi is? Door structureel voor jezelf op te komen, laat je aan jezelf zien dat jouw mening er toedoet. Dat draagt bij aan een groter zelfvertrouwen en is dus een effectieve manier om díe oorzaak van subassertief gedrag aan te pakken.
Wat ook handig is: je tijd bewaken
Naast uitspreken wat je vindt en wilt, is ook het bewaken van je tijd essentieel om subassertief gedrag tegen te gaan. Met een duidelijke agenda die laat zien dat je geen tijd hebt, wordt het ook makkelijker om dat aan de ander te laten weten.
Benieuwd hoe je dat aanpakt, je tijd efficiënt indelen en je agenda optimaal gebruiken? Volg de Instagram-accounts van Björn en Tijdwinst.com om elke dag handige timemanagement-tips op te doen.
Smaakt dat naar meer? Dan helpt het boek ‘Elke Dag Om 15:00 Uur Klaar’ je daarnaast met concrete stappenplannen om af te komen van een overvolle agenda en om je werkdag voortaan gefocust door te komen.
Mensen vroegen ook | Veelgestelde vragen over oorzaak subassertief
Je weet nu wat de oorzaken van subassertief gedrag zijn, waarom je dit type gedrag maar beter kunt afleren en wat wél werkt (namelijk assertief zijn). Maar nu branden er vast nog meer vragen op het puntje van je tong. Wat is een assertiviteitscursus bijvoorbeeld?
Reken af met jouw oorzaken van subassertief gedrag
Ben jij helemaal klaar met jezelf wegcijferen, je mening verhullen en andere vormen van subassertief gedrag? En ben je er klaar voor om de oorspronkelijke oorzaak van subassertief gedrag een flinke trap na te geven?
Volg onze cursus assertiviteit (dat kan op locatie of online). In één dag oefen je volop met assertief zijn en leer je hoe je je mening op een constructieve manier geeft. Zonder daarbij het belang van de ander voor te laten gaan op dat van jou.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
