Sollicitatiegesprek, date of gewoon gesprek: je wil altijd graag weten wat voor iemand je (écht) tegenover je hebt. Door de onbewuste signalen op te pikken en vertalen. Net als Sherlock! Gelukkig is er een berg onderzoek naar gedaan en hebben we een persoonlijkheidspsycholoog met precies deze expertise om het je – in 5 minuten – te leren.
Het is een bijzonder kunstje – mensen lezen – dat moet je toegeven. In de fictieve wereld van Sherlock Holmes kun je het zo uit je mouw schudden, zoals je ziet in de video. Toch kan het in jouw échte wereld ook. Die beste Sherlock heeft namelijk geen speciale gave, zoals schrijver Sir Arthur Donan Coyle insinueert in zijn verhaal; Sherlock heeft speciale kennis. Als hij echt zou bestaan, heet dat.
In de werkelijke wereld kunnen we namelijk ook mensen lezen. We zijn er zelfs heel goed in. Alleen doen we dat voornamelijk onbewust. We merken helemaal niet meer op wat we zien, horen, ruiken en voelen.
Jep, ál je zintuigen komen kijken bij een goed partijtje mensen lezen. Nauwgezette observatie, zoals Sherlock dat doet, heeft namelijk alle zeilen nodig die maar bijgezet kunnen worden – om echt goed te kunnen onderscheiden of iemand betrouwbaar, kundig, oprecht, geïnteresseerd of zelfs narcistisch is.
Mensen lezen, volgens de échte Sherlock
Je kunt het allemaal afleiden uit één ontmoeting. Wat zeg ik? Zelfs zonder ontmoeting. Het codewoord is hier namelijk: observeren.
Maar hoe?
Luisteren en lichaamstaal
Niet observeren door de hele dag om het hoekje naar iemand te staan loeren – dat is ronduit griezelig – maar door al je zintuigen de kost geven wanneer je iemand ziet of spreekt. Door effectief luisteren of het lezen van de meest opvallende lichaamstaal bijvoorbeeld.
Die kende je misschien (hopelijk!) al. Maar er is meer. Volgens persoonlijkheidspsycholoog Sam Gosling zijn er nog zoveel meer dingen waar we normaal gesproken niet zo gauw op letten bij een ontmoeting. Dingen waar iemand als Sherlock wel op let…
Iemands omgeving
Sam Gosling. Dichterbij Sherlock Holmes ga je in de werkelijke wereld niet komen. Als persoonlijkheidspsycholoog aan de Universiteit van Texas specialiseerde hij zich in het identificeren van mensen aan de hand van hun gedrag en omgeving. Hij schreef er een, alom geprezen, boek over: ‘De geheime taal van dingen’ (origineel: ‘Snoop’).
Letten op alle omgevingen rondom een persoon: de letterlijke omgeving in huis, maar ook de muzikale omgeving waarin hij of zij zich begeeft of de digitale omgeving (Facebook bijvoorbeeld). Maar Sam weet er méér van. En da’s mooi, want meestal lukt het mensen lezen niet in de ‘eigen’ omgeving, maar daarbuiten: op kantoor (sollicitatie), onderweg (toevallig) of op een afgesproken openbare plek (date).
Wat, buiten hun omgeving of spullen, kun je nog meer aanhalen bij het mensen lezen? Volgens Sam: je intuïtie.
Je eerste indruk (vooral bij knappe mensen!)
Sam, in een conclusie van onderzoek naar eerste indrukken:
“We weten al lang dat mensen snel oordelen over anderen op basis van heel weinig informatie. Maar wat opvallend is om te zien is hoeveel van de eerste indrukken een kern van waarheid hebben, zelfs op basis van niet meer dan een foto.”
Nog opvallender: vooral bij mensen die er knap uitzien, klopt ons oordeel. Hoe dat kan?
“Over het algemeen beoordelen we een boek naar zijn kaft, maar een mooie kaft nodigt uit om zorgvuldig te lezen, wat leidt tot een nauwkeuriger oordeel van fysiek aantrekkelijke mensen.”
Naar haar kijk je net iets langer naar dan een minder mooie vrouw, toch?
De crux zit ‘m dus in nauwkeurigheid en zorgvuldigheid van de observatie. Daar heb je ‘m weer. Die Sherlock-observatie. Goed naar iemand kijken, bestuderen, gefascineerd zijn en daar je oordeel mee vellen. En die zorgvuldige observatie kun je loslaten op meer onderdelen dan alleen fysieke looks.
Spreeksnelheid en -toon
Spreekt een vrouw iets sneller dan normaal, maar nog steeds soepel (niet gehaast of stotterend) – dan is ze in je geïnteresseerd. Spreekt een man met een iets lagere stem dan normaal, dan is het wederzijds.
Identiteitsclaims
Toont iemand zogenaamde “identiteitsclaims”, dan mag je er op vertrouwen dat ze bij de persoonlijkheid passen volgens Sam. Denk: tattoos, shirts met slogans, sportieve look.
“Identiteitsclaims zijn opzettelijke statements die we maken over onze houding, doelen, normen, waarden, etcetera. Ik geloof dat mensen graag begrepen willen worden. Dat willen ze soms zelfs ten koste van er goed uit zien. Ze worden liever als authentiek dan positief gezien, wanneer het erop aankomt.”
Grapjes
Maakt iemand (grappige) grapjes, dan kun je er vanuit gaan dat deze persoon goed bedeeld is in de bovenkamer. Één van de belangrijkste kenmerken van intelligentie is namelijk humor. Geen moppentapperij – echte humor.
Zelfverzekerdheid
Komt iemand extravert, zelfverzekerd of nauwgezet over – dan klopt dat waarschijnlijk. Volgens ander onderzoek van Gosling zijn dit de weinige kenmerken die amper te verhullen zijn.
“Ik”
Gebruikt iemand vaak het woordje “ik”, dan kun je daar een paar dingen uit concluderen: deze persoon is uitnodigend en persoonlijk. Gebruikt iemand weinig “ik”, dan is diegene een stuk zelfverzekerder en van hogere sociale status dan de ik-zegger. (Oké, deze komt niet van Sam Gosling, maar van zijn collega James Pennebaker – die onderzocht wat onze woordkeuze verraadt over onszelf.
Kledingkeuze
Dan is er nog een conclusie op basis van kledingkeuze die je kunt linken aan de mate van narcisme waar een persoon aan lijdt. Sam:
“Narcisten hebben de neiging om meer aandacht te besteden aan hun voorkomen. Vrouwen hebben de neiging om meer decolleté te laten zien. Mannen hebben de neiging om meer spieren te laten zien.”
Na-aap gedrag
Of iemand op z’n gemak is, kun je meten aan zijn na-aap gedrag. Onbewust zal diegene je houdingen en woordgebruik nabootsen als hij of zij je vertrouwt en relaxed is. Kleine dingen, zoals typische woorden of een been dat op dezelfde manier over elkaar geslagen is. Dit vált natuurlijk te faken, maar bewust spiegelen hou je niet lang vol. Vooral blijven observeren dus.
Na-aap gedrag van Medvedev en Obama. Bewust of onbewust?
Observeren en blijven observeren is de sleutel. Die laatste is een belangrijke toevoeging. Een moment-opname zegt namelijk helemaal niéts. Iemand die toevallig een grapje maakte of iemand die één keer op dezelfde manier als jij z’n been over de andere sloeg, mag nog niet verbonden worden aan conclusies. Zo zijn er nog een paar voorwaarden.
Voordat je conclusies trekt:
Een paar voorwaarden zijn hier van toepassing, voordat je definitieve conclusies gaat trekken uit de losse signalen bij het mensen lezen.
1. Let op “trends”
Let op een reeks signalen, losse flodders zeggen niks. Let op “trends”, zegt Sam. Herhaling in iemands gedrag, of een combinatie van verschillende signalen (zegt vaak “ik” + diep decolleté + spreekt snel en soepel = open, flirtende narcistische vrouw).
“Sherlock Holmes zal een veeg van een schoenzool op een muur zien en daarmee concluderen dat deze persoon op een bepaalde manier is gevallen en dit en dat heeft gedaan enzovoorts. Maar in werkelijkheid kan die veeg er op 20 verschillende manieren zijn gekomen. Dat is waarom we op trends moeten letten in sporen van gedrag.”
2. Ken “normaal gedrag”
De signalen die je krijgt bij het mensen lezen, tellen alleen als het afwijkende signalen zijn. Spreekt iemand altijd behoorlijk snel en soepel, met een iets lager toontje dan gemiddeld, dan mag je hier geen conclusies aan verbinden. Pas wanneer een stem overslaat op een iets lagere toon, en dit duidelijk afwijkend is van ‘normaal gedrag’, dan heb je een signaal te pakken.
Lage stem: flirten of niet? Ken het verschil!
3. Ken je vooroordelen
Het grootste vooroordeel van ze allemaal, is dat jij niet bevooroordeeld bent. Je bent het, onbewust, net als ieder ander. Je oordeel over iemand kan namelijk onbewust heel makkelijker door een aantal factoren worden beïnvloedt:
- wanneer iemand er goed uitziet, fysiek aantrekkelijk, ben je onbewust geneigd om positief over deze persoon te oordelen.
- Net als wanneer iemand een gelijkenis met jou vertoont. Jullie houden van dezelfde band, zie je aan zijn shirt. Of je hebt dezelfde naam! Diegene komt meteen in het rijtje ‘goedgekeurd’, zonder erg goed onderbouwd oordeel.
- Of nog makkelijker: iemand geeft je een compliment of vraagt je om advies. Grote kans dat jij meteen om bent, zegt meester-beïnvloeder en onderzoekspyscholoog Robert Cialdini in zijn boek ‘Influencer’.
Conclusie
Mensen lezen zoals Sherlock dat doet is mogelijk. Sam Gosling deed er uitgebreid onderzoek naar. Zijn conclusie: observeer zorgvuldig. Dat begint met nauwkeurig luisteren en goed letten op lichaamstaal. Maar het gaat verder. Er zijn namelijk een paar specifieke zaken waar je op kunt letten bij het mensen lezen, volgens Gosling:
- Let op hun omgeving. Hun thuis, hun Facebookpagina en hun muziekkeuzes bijvoorbeeld.
- Let op je eigen eerste oordeel. Vooral bij knappe mensen klopt dit meestal heel aardig.
- Let op het stemgebruik. Spreekt een vrouw sneller (zonder te struikelen) dan is ze geïnteresseerd, spreekt een man lager dan geldt hetzelfde.
- Let op identiteitsclaims. Shirtopdrukken, tattoos, sportieve look. Ze kloppen meestal.
- Let op het gebruik van humor. Het wijst op een hoog IQ.
- Let op een zelfverzekerde of extraverte uitstraling. Die valt bijna niet te ‘neppen’.
- Let op “ik”-gebruik. Veel gebruik maakt de ander uitnodigend en persoonlijk, weinig gebruik wijst op een hogere sociale status.
- Let op kledingkeuze. Hoe meer bloot er getoond wordt, hoe groter de kans op narcisme.
- Let op na-aap gedrag. Het betekent dat diegene op z’n gemak is en je als gelijke ziet.
Trek deze conclusies echter niet te snel op basis van 1 herkenbaar mensen lezen signaal. Doe het liever als volgt:
- Let op trends. Welke signalen pik je vaak op? Let op herhalingen en combinaties. Losse flodders betekenen niks.
- Weet wat normaal is. Is een signaal afwijkend of gebruikelijk gedrag? Belangrijk verschil.
- Ken je eigen vooroordelen. Trap niet in je eigen onbewuste voorkeur voor knappe mensen, mensen die op je lijken of mensen die je geholpen hebben of om hulp vroegen.
Zet je Sherlock modus onder deze voorwaarden gerust volop aan, en ontdek wat de mensen in jouw omgeving onbewust zeggen – op de eerstvolgende date of sollicitatie. Minus het gekke Engelse hoedje dan.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
