Wat je zegt, is helemaal niet zo belangrijk als je denkt. Het gaat veel meer om hóe je iets zegt. Oftewel: om je verbale communicatie. Dus welke intonatie gebruik je, welke lichaamshouding neem je aan en wat zegt je gezichtsuitdrukking? Daarmee geef je je boodschap extra kracht of zwak je ‘m juist onnodig af. Ontdek hoe je non-verbale signalen in jouw voordeel laat werken. Deze 14 tips helpen je op weg.

Tijdens een gesprek gebeurt er veel meer dan dat er alleen woorden over en weer gaan. Ook je onderbewustzijn is hard aan het werk. Non-verbaal communiceren we nog veel meer dan wat woorden ooit kunnen zeggen.

Ook de wetenschap weet dit. Darwins levenswerk The Expression of the Emotions in Man and Animals (van eind 19e eeuw) vormde het startschot voor een hele reeks onderzoeken naar non-verbale communicatie. Vele onderzoeken later weten we één ding heel zeker:

Non-verbale communicatie is nog veel bepalender voor hoe je overkomt in een gesprek dan de exacte woorden die je gebruikt. Het is cruciaal om je boodschap goed te laten landen, zelfverzekerd over te komen, de aandacht van de ander vast te houden en überhaupt als een goede gesprekspartner gezien te worden.

Maar waar hebben we het eigenlijk over? Laten we beginnen met wat non-verbale communicatie als betekenis heeft:

Wat is non-verbale communicatie?

De betekenis van non-verbale communicatie is: alle signalen, los van de woorden die je uitspreekt, die bepalend zijn voor hoe je boodschap of hoe jij als gesprekspartner overkomt. En ja, daar valt nogal veel onder. Onder non-verbale communicatie valt bijvoorbeeld je gezichtsuitdrukking, maar ook nog veel meer aspecten. Dit zijn een paar van de vele vormen van non-verbale communicatie:

  • lichaamshouding
  • intonatie
  • snelheid van spreken
  • fysiek contact
  • de afstand tot je gesprekspartner (of het gebrek daaraan)
  • handgebaren
  • wijzen
  • spreekvolume
  • wel/geen oogcontact
  • gezichtsuitdrukkingen
  • zenuwtrekjes (zoals klikken met een pen of aan dingen friemelen)

Vaak zijn we ons helemaal niet bewust van onze non-verbale signalen. Je spreekt bijvoorbeeld automatisch sneller praten als je zenuwachtig en wel een spannende presentatie geeft. Of je gaat vanzelf druk met je handen bewegen, omdat je je anders geen houding weet te geven.

Maar zelfs subtiele onbewuste signalen kunnen heel bepalend zijn voor hoe je overkomt. Dus is het belangrijk om je bewuster te zijn van die signalen. Zo kom je krachtiger, assertiever, vriendelijker en charismatischer over.

non verbale communicatie

Wat is het verschil tussen verbale en non-verbale communicatie?

Het verschil tussen verbale en non-verbale communicatie is dat verbale communicatie enkel gaat over de woorden en zinnen waarin je je boodschap verpakt. Non-verbale communicatie is alles wat je op de ander overbrengt zonder woorden te gebruiken. Denk daarbij aan je lichaamshouding, je gezichtsuitdrukking, gebaren, volume of intonatie.

Samengevat is het verschil tussen verbale en non-verbale communicatie als volgt:

Verbale communicatie is wat je zegt in woorden. Non-verbale communicatie gaat over hoe je dat zegt. Dus alles wat je met je lichaam, stemgebruik, gezichtsuitdrukkingen en gebaren non-verbaal meegeeft aan je boodschap.

Waarom is non-verbale communicatie belangrijk?

We hebben een heel arsenaal aan middelen om onze boodschap over te brengen. Toch focussen we vaak maar op één van die middelen: taal. We wegen vaak onze woorden ontzettend zorgvuldig af en bereiden precies voor wat we zeggen in een lastig gesprek. Maar in werkelijkheid kun je beter focussen op hoe je het zegt. Door je non-verbale communicatie te veranderen, kunnen dezelfde woorden namelijk heel anders overkomen.

Je kunt wel je presentatie heel zorgvuldig uit je hoofd leren, alle mogelijke vragen en antwoorden voor een sollicitatiegesprek voorbereiden of heel goed afwegen hoe je die lastige feedback op je collega gaat overbrengen. Maar waar we te weinig bij stilstaan, is hoe je houding is tijdens die presentatie, hoe je kijkt tijdens het sollicitatiegesprek of wat je non-verbaal meegeeft bij het overbrengen van de feedback. Juist dat alles maakt het verschil!

Iemand die de kracht van non-verbale communicatie als geen ander snapt, is Will Stephen. Zijn TED-talk is al meer dan 11 miljoen keer bekeken. Hij neemt in zijn TED-talk allerlei presentatietechnieken op de hak en laat tegelijkertijd zien dat ze toch echt werken. Zijn talk laat maar al te goed zien hoe je met weinig zinvolle woorden toch heel veel kunt zeggen:

Hoeveel procent van de communicatie is non-verbaal?

Dat non-verbale communicatie een groot percentage inneemt van onze communicatie staat vast. Maar welk percentage daarbij hoort? Daarover verschillen onderzoekers van mening. In onderzoeken kom je percentages tegen zoals 65-70% en sommige studies hebben het zelfs over 93%. Eén ding is zeker: non-verbaal gedrag is vele malen belangrijker dan je exacte woorden.

Dat zie je misschien zelf ook weleens in de praktijk. Als iemand met een blij gezicht, hoge stem en enthousiast gebaar uitroept “Jeetje, wat leuk!” wanneer jij vertelt over je nieuwe baan, dan komt die reactie heel anders over dan als iemand met een terneergeslagen blik en zachte, monotone stem zegt “Jeetje, wat leuk!”. De woorden zijn hetzelfde, de boodschap niet.

Wat doet non-verbale communicatie voor hoe je overkomt?

Met non-verbale communicatie heb je veel invloed op hoe het overkomt wat je zegt. Je geeft als het ware een extra laag mee aan de woorden die je gebruikt. Je laat bijvoorbeeld weten of je serieus bent of niet, of je boos of verdrietig bent, hoe zelfverzekerd of twijfelachtig je over je woorden bent en of je medeleven toont met de ander of niet. Je geeft er dus een bepaalde lading mee aan je boodschap. Een enkel handgebaar of je stemvolume kan daarbij al het verschil maken.

Non-verbale communicatie kan je bijvoorbeeld zelfverzekerd laten overkomen (of je nu zelfverzekerd bent of niet). Het laat zien of je ongevoelig of juist empathisch bent. Het laat blijken of je zeker bent van je zaak of dat er nog twijfel is en de ander daarop kan inhaken.

Succesvolle en charismatische mensen gebruiken non-verbale communicatie op de juiste manier. Zij gebruiken het om hun woorden meer waarde te geven, charisma of zelfverzekerdheid uit te stralen én een professionele houding te krijgen. En wat zij kunnen, kun jij ook. Met je non-verbale gedrag dus.

Door je bewust te zijn van allerlei voorbeelden van non-verbale communicatie en hun functies, kun je dus zelfverzekerd, professioneel en assertief overkomen. Ook voorkom je er miscommunicatie mee, door te zorgen dat wát je zegt overeenkomt met hóe je het zegt. Geen mixed signals dus.

Non-verbale communicatie goed inzetten heeft veel voordelen, zoals:

  • Mensen luisteren aandachtiger naar wat je zegt.
  • Je woorden komen geloofwaardiger over.
  • Je kunt beïnvloeden of je positief of negatief overkomt.
  • Mensen zullen jou als spreker én je boodschap beter onthouden.
  • Je kunt zelfverzekerder overkomen, of je je nu zelfverzekerd voelt of niet.
  • Je gesprekspartner voelt zich meer begrepen door jou, wat je meer charisma geeft.
  • Je komt niet onbedoeld gefrustreerd, verveeld, etc. over.
  • Collega’s vertrouwen je meer, wat ook de samenwerking ten goede komt.
  • Je komt assertiever over en mensen gaan daardoor minder snel over je grenzen.

Welke aspecten van non-verbaal communiceren jou helpen om van al deze voordelen te profiteren? Laten we daar samen in duiken.

Zo kom je met jouw non-verbale communicatie krachtiger over

Waarschijnlijk weet je al wel iets over handige en minder handige non-verbale communicatie. Je let er bijvoorbeeld al op dat je niet te zacht praat, dat je je handen niet over elkaar slaat en dat je je ook niet onnodig klein maakt in een vergadering of tijdens een presentatie. Good for you!

Maar het meeste wat we non-verbaal communiceren gebeurt (helaas) onbewust. Dus je kunt nog zo goed als deze non-verbale-communicatie-tips uit je hoofd stampen, uiteindelijk moet vooral je onderbewuste er iets mee doen. Gelukkig kun je je onderbewustzijn daar een handje bij helpen. Volgens Nick Morgan, expert in non-verbaal contact, maken 3 dingen het grote verschil in hoe je overkomt op anderen:

  1. Herken non-verbale signalen en weet wat ze onbewust uitdragen.
  2. Word je bewust van je eigen non-verbale communicatie.
  3. Breng je non-verbale communicatie in lijn met je verbale communicatie.

Wat je daar nu precies mee kunt? Geen zorgen, we geven je 15 praktische tips die je direct kunt toepassen. Inclusief handige non-verbale communicatie-oefeningen waar je ook vandaag al mee aan de slag kunt.

We zullen je niet vermoeien met de non-verbale signalen die je vast al kent. Denk aan niet op je horloge kijken tijdens een vergadering, omdat het dan lijkt alsof je haast hebt of totaal verveeld bent. Liever delen we een stuk meer dan 5 voorbeelden van non-verbale communicatie met je die verrassender zijn. Kun jij mooi mee aan de slag!

1. Zet je handen niet in je zij

Je denkt misschien dat het zelfverzekerd overkomt als je je handen op je heupen zet. Maar op de ander komt deze houding vooral intimiderend over. Je maakt jezelf groter dan je bent. Bovendien staat het bekend als een starthouding voor aanval. Onze prehistorische voorouders gebruikten de handen op de heupen op die manier. Niet doen dus! Tenzij je echt achter een wild dier aan moet jagen, zoals je bet-bet-overgrootvader in het dinotijdperk.

Houd je handen liever laag en draai je handpalmen met de open kant naar de ander. Dan straal je meer openheid uit naar de ander en staan jullie (onbewust) weer op hetzelfde niveau.

2. Laat de ander uitpraten

Het is iets heel menselijks dat je de neiging voelt om vooral zelf aan het woord te zijn of jouw visie te delen als je iets hoort wat je herkent. Maar houd je toch in. Zoals jij graag aan het woord bent, zo geldt dat ook voor de ander. Daarom waarderen we onbewust mensen meer als ze ons laten uitpraten. Daar kun jij je voordeel mee doen.

Probeer minstens 80% van de tijd te luisteren en hooguit 20% van de tijd te spreken. Doe dat ook pas zodra de ander is uitgepraat en er een stilte valt. Dus grijp niet acuut het woord zodra er een mini-stilte valt, maar besteed aandacht aan wat de ander zegt.

Probeer daarbij ook niet alleen te luisteren, maar luister echt actief. Dus neem een actieve houding aan den stimuleer je gesprekspartner (met knikjes of “hmhm”-geluiden of doorvragen om meer te vertellen. Ga daarmee door totdat je 100% begrijpt wat je gesprekspartner vertelt.

3. Laat je oren met rust

Friemelen aan je oorlel is voor veel mensen een zenuwtrekje. Heel logisch, maar niet handig voor wat je non-verbaal uitstraalt. Je oorlel pakken tijdens het spreken straalt namelijk kwetsbaarheid uit of – nog erger – doet zelfs vermoeden dat je liegt. Dit zenuwtrekje is een manier om jezelf te kalmeren, en je wilt niet uitstralen dat dat in deze situatie nodig is. Pas er dus mee op. Laat je handen liever langs je lichaam hangen.

4. Knik niet overdreven veel

Knikken wordt vaak gezien als een beleefde reactie in een gesprek. En hoewel het dat ook is, komt het je zelfverzekerde houding niet ten goede. Je laat met een knikje zien dat je snapt wat de ander zegt of het ermee eens bent. Maar let op: te driftig knikken tijdens een gesprek wijst juist op onderdanigheid en laat je ongeloofwaardig overkomen.

Knik alleen als je iets hoort waar je 100% achter staat of om te laten blijken dat je ingewikkelde uitleg van de ander begrijpt. Houd op andere momenten je hoofd liever stil.

collega's die moeite hebben met communiceren

5. Richt je naar je gesprekspartner, niet naar de deur

Heb jij er al eens op gelet of je je misschien onbewust richt naar de deur? Al is het maar door één voet richting de uitgang te plaatsen. Maar onbewust communiceer je daarmee een boodschap die je vast liever niet overbrengt, namelijk dat je liever weggaat of het geen fijn gesprek of prettige situatie vindt. Dat wil je niet uitstralen, zelfs niet als de situatie daadwerkelijk een beetje ongemakkelijk voelt.

Let hier eens bewust op. Richt je met je lichaam (inclusief je voeten) naar je gesprekspartner.

6. Lach pas als je iets oprecht grappig vindt

Uit pure ongemakkelijkheid lach je misschien geforceerd mee om grappen van een ander. Je wilt niet de enige zijn die niet lacht of de situatie nog meer awkward maken. Maar probeer toch die geforceerde lach te onderdrukken.

De ander heeft het feilloos door als je lach niet oprecht is. Lach daarom écht alleen als die lach niet gemaakt is en je de ander daadwerkelijk grappig vindt.

En vind je de grap ronduit ongepast of zelfs beledigend? Houd dan ook die glimlach voor je. Spreek de ander er liever op aan of zeg er later iets van met constructieve feedback. Niemand heeft er iets aan als jij met een onpasselijk gevoel in het gesprek blijft en ook nog doet alsof je die foute humor deelt.

7. Probeer niet weg te kijken

Wanneer we zoeken naar waarden of iets proberen terug te halen, is onze natuurlijke neiging vaak om weg te kijken. Je ogen bewegen dan naar boven, links of rechts. Maar let op: de boodschap die je daarmee overbrengt, is niet wat je wilt.

Met naar boven of naar rechts kijken laat je zien dat je je rechterhersenhelft aan het werk zet. Dat is het hersengedeelte dat gaat over je creativiteit en fantasie. Maar onderbewust interpreteert de ander dit als “Hier worden dingen bij elkaar verzonnen”.

Ook kijken naar links geeft de ander mogelijk een onveilig gevoel. Omdat de ander jou in spiegelbeeld ziet als diegene tegenover je staat, lijkt dit alsnog op een blik naar rechts (en dus: “Hier wordt iets bedacht!”).

Wat beter werkt, is je gesprekspartner tijdens het gesprek op een losse manier blijven aankijken als je aan het woord bent.

8. Haal je hand weg voor je mond

Je hand voor je mond houden, doe je waarschijnlijk juist om te laten blijken dat je vol aandacht luistert. Maar dit komt anders over dan je denkt: de ander interpreteert het onbewust als dat jij liegt of iets misleidends vertelt. Daarom zou je je mond willen afschermen.

Wil je op een veilige manier laten blijken dat je aandachtig luistert? Houd je hand dan onder je kin.

9. Praat niet te zacht en langzaam

Dat overdreven luid praten geen goed idee is, weten we allemaal. Maar ook heel langzaam en op gedempte toon praten, is geen goed idee. Fluisteren is handig als niemand anders iets mag horen (alhoewel, roddelen op de werkvloer is ook geen aanrader om vrienden te maken!). En langzaam praten is slim als je met mensen spreekt die gehoorproblemen of iets trager van begrip zijn. Maar als je het in andere situaties doet, kan het ook heel autoritair overkomen.

Breng je een lastige boodschap? Breek je boodschap dan in blokjes op. Dan hoef je niet zo langzaam te praten en voorkom je dat je onnodig autoriteit uitstraalt.

10. Knijp niet met je ogen

Je ogen toeknijpen laat blijken dat je aandachtig luistert en laat bezinken wat de ander zegt, toch? Nee, het komt juist over alsof je iets kritisch hebt in te brengen tegen wat de ander zegt. Of het lijkt alsof je knallende hoofdpijn hebt en dus maar half bij het gesprek bent. Ook dat is niet wat je wilt uitstralen.

Meer praktische tips?

Wil je nog meer leren over hoe je effectiever gesprekken voert, krachtige feedback geeft en meer voor jezelf opkomt? Volg Tijdwinst en Björn dan op Instagram. Daar delen we dagelijks nog veel meer handige tips rondom deze thema’s.

11. Laat je neus met rust

Ook aan je neus zitten kan het laten lijken alsof je liegt. Het laat je nerveus overkomen als je je hand steeds rondom je neus beweegt.

Het zit zo. Als je bloeddruk stijgt (doordat je gespannen bent), gaat er meer bloed naar je neus stromen. Daardoor gaat je neus mogelijk jeuken. Dat weten we onderbewust, waardoor je een neus-krab-reactie al snel interpreteert als gespannenheid bij de ander.

Is het nu echt zo dat je neus flink jeukt? Maak dan één krachtige jeukbeweging en stop er dan mee. Op hoop van zegen dat de kriebel nu weg is!

12. Gebruik handgebaren tactisch

Gebaren zijn een slimme manier om je boodschap kracht bij te zetten of een bepaalde betekenis mee te geven. Máár dan moet je ze wel goed gebruiken. Dat houdt vooral in dat je niet tijdens je hele verhaal druk met je armen zwaait, maar je handen tactisch gebruikt op het moment dat een handgebaar écht iets toevoegt. Leg met een handgebaar bijvoorbeeld de nadruk op belangrijke punten in je verhaal. Zo maak je je overkomen rustiger en zet je je woorden kracht bij.

13. Word je bewust van jouw non-verbale signalen

Nu je belangrijke non-verbale signalen kunt herkennen, is het belangrijk dat je je bewust wordt van je onbewuste handelingen. Zo kun je ze strategisch inzetten of er juist mee stoppen.

Besef je bijvoorbeeld opeens dat je vaak met je open knijpt of onnodig langzaam gaat praten? Merk je in een gesprek dat je wel heel vaak ‘ja’ knikt of dat je voet inderdaad onbewust naar de deur staat? Dan kun je dat vanaf nu aanpassen. Ongetwijfeld maak je de “fout” nog wel een keer. Maar jezelf er steeds van bewust zijn en op wijzen, is al een eerste stap.

14. Bepaal je doel vóór elk gesprek

En nee, je hoeft deze non-verbale-communicatie-voorbeelden niet allemaal te kunnen dromen. Eén ding is al voldoende: start elk gesprek (juist de lastige gesprekken) met een duidelijk doel.

  • Wat is mijn doel met deze presentatie? – Mijn leidinggevende overtuigen dat dit plan het budget waard is.
  • Wat wil ik uit dit feedbackgesprek met mijn collega halen? – Gedragsverandering en bewustzijn bij mijn collega.
  • Hoe wil ik overkomen in het sollicitatiegesprek? – Als een ervaren en enthousiaste marketeer.
  • Wat wil ik duidelijk maken aan mijn leidinggevende? – Dat we prioriteiten moeten stellen, omdat de huidige workload niet haalbaar is.
  • Wat wil ik communiceren naar mijn partner? – Dat ik dit soort kwetsende opmerkingen vervelend vind.
  • Wat wil ik mijn gesprekspartner meegeven in dit slecht-nieuws-gesprek? – Dat ik het rot vind en graag meedenk hoe we het eenvoudiger kunnen maken.

Heb je dit doel helder, dan gaat je onbewuste non-verbale communicatie vanzelf de goede kant op. Is de richting bijvoorbeeld “duidelijk maken dat we prioriteiten moeten stellen”? Dan vraagt dat om zelfverzekerdheid. Als je wéét hoe belangrijk het is en kunt voelen dat je zeker bent van dit doel, zal je al minder snel in zenuwtrekjes vervallen.

En voor al het andere geldt: blijf jezelf betrappen en leer zo elke dag iets bij. Niemand wordt in één dag die zelfverzekerde, assertieve gesprekspartner. Maar al doende word je er steeds iets beter in.

Mensen vroegen ook

Wat betekent non-verbale communicatie?

Non-verbale communicatie is hoe je een boodschap overbrengt, los van wat je zegt. Het gaat dan bijvoorbeeld om je stemvolume, gebaren, lichaamshouding, intonatie en gezichtsuitdrukking.

Wat wordt bedoeld met non-verbale communicatie?

Met non-verbale communicatie worden alle onderdelen van jouw communicatie bedoeld die niet in woorden tot uiting komen. Dus hoe gebruik je non-verbale signalen zoals intonatie, volume, handgebaren, gezichtsuitdrukkingen of wijzen om je boodschap zonder woorden kracht bij te zetten of iets woordeloos te communiceren?

Voor hoeveel procent telt non-verbale communicatie mee?

Wetenschappers doen daar verschillende uitspraken over. Zo is er onderzoek dat beweert dat maar 7% van je communicatie verbaal is en dat non-verbale communicatie voor 93% meetelt. Maar het lijkt erop dat dat onderzoek achterhaald is. Recenter onderzoek wijst op andere percentages. Zo komt antropoloog Ray Birtwhistell uit op 65 tot 70% als percentage waarvoor non-verbaal gedrag meetelt.

Wat zijn non-verbale signalen?

Dat zijn signalen waarmee je bewust of onbewust iets communiceert zonder daar worden voor te gebruiken. Denk aan handgebaren tijdens het praten, de non-verbale houding die je met je lichaam aanneemt, je stem verheffen of juist fluisteren, en ook zenuwtrekken als aan je oor krabben of aan je vingers friemelen.

Welke 3 kenmerken vallen onder non-verbale communicatie?

Non-verbale communicatie omvat wel meer dan slechts 3 kenmerken. Voorbeelden ervan zijn bijvoorbeeld gezichtsuitdrukkingen, lichaamshouding, lichamelijk contact, handgebaren, intonatie en het volume van je stem.

Welke 5 factoren kun je zien in lichaamstaal?

Er zijn wel meer dan 5 factoren in lichaamstaal. Maar 5 mogelijke factoren binnen lichaamstaal zijn het gebruik van de ogen (bijvoorbeeld met je ogen rollen, omlaag kijken of iemand strak in de ogen aankijken), handgebaren, gezichtsuitdrukkingen (de mondhoeken optrekken, fronsen, je wenkbrauwen omhoog trekken, etc.), waar je je handen houdt (in je zij, over elkaar geslagen, langs je lichaam) en je algehele lichaamshouding (voorover gebogen, achterover leunend, etc.).

Wat is geen non-verbale communicatie?

Alles wat je in woorden communiceert, is géén non-verbale communicatie. Je letterlijke woorden en zinnen vallen onder verbale communicatie.

Wat zijn non-verbale-communicatie-voorbeelden?

Voorbeelden van non-verbale communicatie zijn handgebaren, stemverheffingen of juist gaan fluisteren, beklemtoning, wel/niet monotoon praten, waar je naar kijkt en de lichaamshouding die je aanneemt.

Welke soorten gebaren zijn er binnen non-verbale communicatie?

Elke vorm van gebaren valt onder non-verbale communicatie. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan ergens naar wijzen, de schouders ophalen, met je hand aanhalingstekens maken in de lucht of een vinger in de lucht steken om aan te geven dat je iets wilt zeggen.

Is lachen non-verbale communicatie?

Ja, lachen is een vorm van non-verbale communicatie. Je geeft daarmee zonder woorden een boodschap af aan de ander, bijvoorbeeld dat je iets grappig vindt, ergens de spot mee drijft of iets niet al te serieus neemt. Ook met een glimlach communiceer je al een boodschap, bijvoorbeeld “Ik sta aan jouw kant” of “Jij bent oké”.

Leer bij onze assertiviteitscursus zelfverzekerder communiceren

Verbaal en non-verbaal communiceren is heel bepalend voor hoe jij als gesprekspartner overkomt. Het bepaalt ook in welke mate je zelfverzekerdheid uitstraalt en of je grenzen duidelijk overkomen. Wil jij nog krachtiger staan in communicatie, duidelijker je mening geven en ook grenzen leren aangeven wanneer dat nodig is? Volg dan onze assertiviteitstraining en leer in 1 dag hoe je jezelf assertiever, zelfverzekerder, duidelijker en krachtiger opstelt. Op het werk én privé.

Wie zijn wij? | Training assertiviteit

Bij Tijdwinst zijn we gespecialiseerd in slimmer (samen)werken. We helpen professionals om meer uit zichzelf, uit hun samenwerkingen en uit hun werk te halen. Dat doen we onder andere door je te leren hoe je je assertiever en krachtiger opstelt op het werk. Daarnaast geven we praktische 1-daagse trainingen over onderwerpen als timemanagement, gesprekstechnieken en feedback geven.Nieuwsgierig? Neem zeker een kijkje op onze websites of blogs, en schrijf je in voor een van onze online of fysieke trainingen.