Een gemiddeld persoon kan met een precisie van 54% zien of iemand liegt. Dat is niet erg precies. Op deze manier blijven maar liefst 82% van de leugens onontdekt. Hoog tijd om leugens herkennen naar een hoger niveau te tillen. Dat van geheim agenten.
Wanneer je beter leert leugens herkennen, kun je jezelf bijna tot een menselijke leugendetector ontwikkelen die met een precisie van 90% leugens van waarheden kan onderscheiden.
Dat doe je al in 3 stappen volgens gedragskundig onderzoeker Vanessa van Edwards – die toppokerspelers traint in ‘bluf’ herkennen – en geroemd psycholoog Paul Ekman – die het fenomeen veelvuldig wetenschappelijk onderzocht en daarna geheim agenten trainde in leugendetectie.
Hun professionele bevindingen, samengevat in 3 stappen:
1. Herken de basishouding
Iedereen heeft een basishouding. Eigenlijk zijn meest natuurlijk houding, wanneer een persoon ‘normaal’ doet. De basishouding van je partner bijvoorbeeld, ken je vast al door en door. Je weet wanneer hij of zij zich ‘vreemd’ of ‘anders’ gedraagt en wanneer hij zich ‘normaal’ gedraagt.
De basishouding van vreemden herkennen, een sollicitant of een eerste date bijvoorbeeld, doe je door een neutrale vraag te stellen waar je het juiste antwoord op weet of waarvan je weet dat de ander er niet over zou liegen.
Bijvoorbeeld:
“Wat is je volle naam?” of “Ben je nog op vakantie geweest?”
De manier waarop de persoon antwoord geeft op deze vraag is zijn basishouding. Kijkt hij of zij je recht in je gezicht aan? Knijpt hij of zij een beetje met de schouders? Dan weet je dat dit kenmerken en gedragingen zijn die natuurlijk zijn voor deze persoon óf die voortkomen uit de spanning van het moment – maar in elk geval niet door leugens.
2. Herken afwijkingen
Wanneer iemand zich ‘anders’ dan zijn basishouding gedraagt, is dat een teken dat de ander aan het liegen is. Uitingen hiervan noemt onderzoeker Van Edwards ‘hotspots’. Het zijn gedragingen en tics die wijzen op leugenachtig gedrag, maar waar de leugenaar zich niet van bewust is.
Hotspots
Voorbeelden van gebruikelijke hotspots zijn:
Op elkaar geperste lippen
Het lichaam geeft letterlijk aan dat datgene wat er uit de mond van de persoon komt er eigenlijk niet uit zou moeten komen.
Veelvuldig gapen, giechelen of knipperen met de ogen
Dit zijn uitingen van nervositeit, die vaak duiden op liegen. Om je een definitie te geven van ‘vaak’: gemiddeld knippert een persoon 1 keer per 5 seconden met zijn ogen.
Wiebelende voeten
Het lichaam kopieert de beweging die hoort bij ‘weglopen’. In feite zegt het lichaam dat het weg wil lopen uit de situatie waar het zich in begeeft. Dit is tekenend voor iemand die zich in het nauw voelt doordat hij aan het liegen is.
Een voorwerp voor het lichaam houden
De persoon is als het ware een muur tussen zichzelf en jou op aan het zetten. Dit kunnen zaken als een tas, een kop koffie zijn, maar ook twee over elkaar geslagen armen. Zo gaat het liegen gemakkelijker en worden lichaamsuitingen minder makkelijk gespot.
Naar links kijken wanneer iemand rechtshandig is, en andersom
In 85% van de gevallen dat iemand naar links kijkt terwijl hij iets zegt, terwijl de persoon rechtshandig is, is het een leugen. Bij linkshandigen geldt deze regel andersom.
Micro-expressies
Psycholoog Ekman is degene die voor het eerst sprak van micro-expressies om leugens te herkennen. De beroemde TV-how ‘Lie To Me’ is gebaseerd op zijn onderzoek naar micro-expressies die leugenaars aanwijzen. Precies deze theorie past hij ook toe in zijn trainingen van geheim agenten – die bekend staan om het feit dat ze 90% van de leugens bij mensen herkennen.
Micro-expressies zijn minieme uitingen van lichaamstaal die de waarheid aanduiden in een kwart van een seconde. Een bijna onzichtbare ja-knik met het hoofd bijvoorbeeld, wanneer een leugenaar ontkent dat hij een bepaalde fout heeft gemaakt. Het lichaam verraadt de waarheid: het knikt in feite ‘ja’ op de vraag of de persoon die fout heeft begaan. Of je ziet een minuscule beweging in de wenkbrauwen: nog zo’n micro-expressie die duidt op nervositeit en leugens.
Inhoudelijke tekens
Niet alleen aan de manier waarop de persoon zijn leugen vertelt, maar ook de inhoud van zijn woorden kunnen een leugenaar onthullen.
1. Een wellicht bekend voorbeeld is het beantwoorden van een vraag met een vraag. De leugenaar ontwijkt de leugen door de vraag niet te beantwoorden:
“Heb jij die vaas van Tante Truus omgestoten?” – “Wat maakt jou dat uit? Het was toch niet eens jouw vaas?”
Het moge duidelijk zijn wie de vaas omgestoten heeft.
Andere voorbeelden waaraan een uitspraak inhoudelijk als leugen herkend kan worden zijn:
2. De persoon distantieert zich van hetgeen waar hij over liegt door een aanwijzend voornaamwoord of lidwoord te gebruiken. Zo houdt hij of zij het object van de leugen letterlijk op afstand. Bill Clinton zei bijvoorbeeld in zijn beroemde statement:
“I did not have sexual relations with that woman”.
“That woman” (oftewel die vrouw, aanwijzend voornaamwoord) plaatst haar figuurlijk zo ver mogelijk bij hem vandaan als hij kan.
3. De persoon herhaalt een woord of meerdere woorden uit de vraag letterlijk in het antwoord. Bijvoorbeeld:
“Heb jij de auto gisteren tegen een paaltje gereden?” – “Nee, ik heb die auto niet tegen een paaltje gereden!”.
Herken je de herhaling én het gebruik van het afstandelijke woordje ‘die’ om de auto aan te duiden? Een dubbel-duidelijke leugen.
3. Ontmasker de leugenaar
Herken je tijdens een confrontatie of een gesprek meerdere inhoudelijke tekenen, micro-expressies en hotspots die afwijken van de basishouding? Dan heb je hoogstwaarschijnlijk een leugenaar te pakken.
Let op dat het gaat om een combinatie van meerdere afwijkingen die wijzen op leugens! Wanneer de ander alleen maar vaak met zijn ogen knippert, of je één kleine beweging in een mondhoek ziet, is dat niet het moment om de ander al te beschuldigen van liegen. Blijf opletten en ontmasker de leugenaar pas bij een combinatie van de sleutels uit stap 2.
Leugens herkennen; hou het assertief
Om op gelijk niveau assertief te kunnen communiceren is het belangrijk dat je weet dat je gesprekspartner en jij eerlijk en oprecht tegen elkaar zijn. Alleen die balans kan zorgen voor een gebalanceerde communicatie en een gebalanceerde relatie. Dát is de enige reden dat je leugens probeert te detecteren.
Gebruik je nieuw aangeleerde vaardigheden om te zorgen dat deze relaties gelijkwaardig blijven door de ander te wijzen op zijn leugenachtige gedrag, niet om boven iemand te komen staan door je detectievaardigheden te misbruiken. Onthoud dat, en jij bent de beste en meest assertieve menselijke leugendetector die er bestaat.
TIP – Álles weten over goede relaties met anderen door leugens herkennen en assertief communiceren? Volg de ééndaagse training assertiviteit – om ál je relaties in het leven gezond te houden: van vervelende collega’s, lastige familieleden en een ruziënde partner tot de vreemde vóór je in de rij van de supermarkt.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
