“Ik ben zo’n ontzettende kluns met …”, is heel normaal om te zeggen. “Ik ben heel goed in …”, is behoorlijk uit den boze. Je bent een opschepper, en da’s verkeerd. Maar alleen omdat je het verkeerd doet. Doe je het op de bewezen goede manier, dan mag zelf-lof best, in een sollicitatie of date bijvoorbeeld.
Je weet wel: van die opscheppers. Vreselijke lui. Kunnen maar niet stoppen met praten over hun hoogbegaafde kinderen, hun allernieuwste auto of hun enorme huis. “Ik weet soms gewoon niet waar ik mijn man gelaten heb. Dan loop ik een uur te zoeken, zo groot is het! Ha ha!”
Je kent ze. Vast. En ze zijn niet geliefd. Dat staat ook vast.
Maar wist je dit slechts één van de 6 soorten opscheppers illustreert? Ja, er varianten!
5x foute opscheppers
Onderzoek van Susan Speer uit 2012 toonde maar liefst 6 verschillende soorten opscheppers aan, en wat voor effect zij hadden op de medemens:
1. De opschepper die direct over zijn eigen geweldige kwaliteiten begint. Niet geliefd.
“Ja, andere mensen overtuigen van iets wat ze niet wisten dat ze wilden – dat is echt mijn ding. Ben ik enorm goed in.”
2. De opschepper die direct de aandacht verplaatst naar iets geweldigs dat hij of zij gedaan heeft. Niet geliefd.
“O, hockey! Wist je dat ik ooit ben uitgekomen voor Nederland in het hockeyteam? Ja, da’s niet eens zo lang geleden…”
3. De opschepper die aandacht op eigen geweldige kwaliteiten vestigt, met een ‘disclaimer’. Niet geliefd.
“Ik wil niet opscheppen, maar wat ík vorige week voor elkaar heb gekregen…!”
4. De opschepper die opschept via prestaties van een ander. Niet geliefd.
“Ach de nieuwe CEO, Bart, die heb ik hier nog als stagiair rondgeleid en hem het reilen en zeilen geleerd…”
5. De opschepper die indirect aandacht op eigen geweldige prestaties legt. Niet geliefd.
“Die diploma’s? Ach ja, daar heb ik mijn kantoorwand maar gewoon mee volgehangen. Vond ‘t wel leuk staan.”
Bescheiden opscheppen
Die laatste twee, de indirecte opschepperij, heeft zelfs een eigen naam gekregen in onze samenleving: ‘humblebragging’. Of, vrij vertaald: ‘bescheiden opscheppen’. Je verkapt je opschepperige boodschap dan met een vleugje zelfmedelijden of bescheidenheid.
Maar eigenlijk ben je aan het opscheppen, en iedereen heeft het door.
Taylor Swift doet het hier bijvoorbeeld, in een Tweet:
“That moment when your cat casually walks up, then abruptly ATTACKS your custom satin Oscar de la Renta gown during your fitting for Met Ball.”
Zie je dat? Het begint met een onschuldig fenomeen als ‘ik heb zo’n vervelende kat’, maar de boodschap is eigenlijk ‘ik heb een super fancy designer jurk’. Knap gedaan. De marketing manager van Bang & Olufsen Peter Svarre pakte het fenomeen zelfs op om hun nieuwe campagne omheen te bouwen, zo knap en herkenbaar vond hij het:
“Wanneer je ons product koopt, wil je het natuurlijk delen met de wereld om je heen”, zegt Peter Svarre. “We hebben een fenomeen gespot, dat aandoenlijk en erg menselijk is. Zo zien we dat social media posts met onze producten er in vaak eigenlijk ‘bescheiden opschepperij’ is.”
Peter noemt het bescheiden opscheppen “aandoenlijk” en “menselijk”, maar onderzoekers van Hardvard ontdekten dat het helemaal niet zo ontvangen wordt. Indirect opscheppen wordt zelf nóg irritanter gevonden dan opscheppers die recht voor hun raap zeggen dat ze geweldig zijn. Waarschijnlijk omdat bescheiden opscheppen een opschepperig én een onoprecht tintje heeft.
De directe opschepper zijn tenminste nog oprecht over hun eigen opschepperij, is de conclusie van het Harvard onderzoek:
“Als je voor de keuze staat om (eerlijk) op te scheppen of (misleidend) bescheiden op te scheppen, kunnen zelf-promoters nog het best voor het de eerste variant kiezen – en dan tenminste de vruchten plukken van het feit dat ze oprecht overkomen.”
Nog liever een directe opschepper dan een indirecte, dus. Maar eigenlijk wil je nog steeds geen van beide zijn.
Er ís echter een variant opschepper die je wel wil zijn. Want, goed opgelet, Susan Speed onderzocht 6 soorten opscheppers – en hierboven zijn er nog maar 5 aan bod gekomen.
Wat is dan dat mysterieuze en wél werkende 6e soort opscheppen? En hoe kun je er zelf je voordeel mee doen, om wél trots en zelfverzekerd over te komen, maar niet als zo’n vervelende overduidelijke of bescheiden opschepper?
De opschepper die wél gewaardeerd wordt
Nummer 6 uit Susan Speed’s opscheppers-onderzoek:
6. De opschepper die de lofzang van anderen over zichzelf herhaalt (als referenties).
Denk aan een sollicitatiegesprek. Daar hoef je niet vals bescheiden te zijn (indirect opscheppen), dat zal juist niet werken. En alleen maar zeggen hoe goed je bent (direct opscheppen), dat zal ook niet al te overtuigend overkomen. Los van het feit dat het dus sociaal onwenselijk gedrag is.
Anderen laten spreken over jouw kwaliteiten, dat komt dan weer wél goed over. Dat komt omdat je meteen met bewijsmateriaal komt, volgens Susan. Als je zelf iets claimt, kan het onwaar zijn. Als een ander het zegt, dan zal het wel zo zijn – en past het binnen de sociale normen van bescheidenheid.
Maak dus volop gebruik van aanbevelingen en referenties wanneer je de loftrompet over jezelf wil steken, zonder als een vervelende opschepper over te komen. In een sollicitatiegesprek, maar ook tijdens een date of wanneer je een klant wil overtuigen van je kunnen.
“Mijn team schuift mij meestal naar voren, als het op slogans verzinnen aankomt.”
Mag, dus – mits je ook nog even op het volgende let. De context.
Een heel belangrijke tip, van psycholoog Christian Jarrett uit het onderzoek ‘Bragging in the Right Context’:
“De crux is: context is alles wanneer het op opscheppen aankomt. Om een succesvol potje opschepperij weg te zetten, moet het passen in de conversatie. Als een vriend, collega of date het onderwerp aansnijdt, dan mag je gerust een beetje pochen. Óf je moet je gesprekspartner een vraag ontlokken, die leidt naar jouw gewenste opschep-onderwerp. Als er geen vraag is gesteld en jij bent degene die het onderwerp aansneed waarover je vervolgens opschept, dan kom je behoorlijk verwaand over.”
Dat is de crux! Alleen opscheppen wanneer het relevant is voor het huidige onderwerp in een gesprek, of wanneer iemand je er rechtstreeks naar vraagt. Is dat het geval, dan werkt het aanhalen van de woorden van een ander over jou (#6) beter dan zelf je loftrompet steken.
Over die slogan-skill begin je dus alleen als het gespreksonderwerp ‘slogans verzinnen’ is, of wanneer iemand je vraagt of je daar goed in bent / waar je goed in bent – tijdens dat sollicitatiegesprek.
Heb je die voorwaarden te pakken, dan ben jij de ideale opschepper. En doen, hoor! – Als het kan. Want bescheiden opscheppen mag dan niet zo mooi zijn, onterecht bescheiden zijn is ook nergens voor nodig. Lekker in het midden gaan zitten dus, met deze ideale vorm van opscheppen.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
