Gaan dingen niet zoals je had gehoopt? Omgaan met teleurstellingen is een kunst apart. Op momenten van teleurstelling ga je soms het liefst in bed liggen en kom je er nooit meer uit. Door je mentale kracht te leren vergroten, maak je van teleurstellende situaties een uitdaging die je dichter bij je doelen brengt en je assertiviteit vergroot.
Hoe kan het dat sommige mensen met de grootste narigheid kunnen omgaan, terwijl anderen al bij de eerste beste tegenslag opgeven? Die vraag stelde schrijver en fotograaf Alvin Soon zichzelf een tijdje geleden op internet.
Hij ging op zoek naar antwoorden bij Holocaust overlevers, psychologen, topsporters, de Dalai Lama, Steve Jobs en Amerikaanse Navy Seals en kwam met antwoorden.
‘Vergeet wie je dacht te zijn en accepteer wie je bent,’ antwoordde de Dalai Lama wijs als antwoord op zijn vraag.
Uit onderzoek van de Stanford universiteit uit 2007 blijkt dat de wijsgeer gelijk heeft, alle mentaal sterke mensen delen een gemeenschappelijke eigenschap: ze kunnen effectief omgaan met teleurstellingen.
Psycholoog Carol Dweck ontdekte dat mensen die het moeilijk vinden om te dealen met tegenslagen een zogenaamde ‘vaste mindset’ hebben. Zij geloven dat je talenten en vaardigheden krijgt bij je geboorte en dat je het daar mee moet doen.
Mensen die juist goed met tegenslagen om kunnen gaan, zijn assertief en denken anders, zij hebben een ‘flexibele groei mindset’ en geloven dat je alles kunt veranderen en leren. Je zit dus niet vast aan je ‘lot’, maar kunt door hard werken, blijven verbeteren en een beetje geluk alles behalen wat je wilt.
Dweck: ‘Het enige wat telt, is geloven in ontwikkeling. Goede leraren geloven in ontwikkeling van intelligentie en talent en zijn gefascineerd door het leerproces.’
Dit is een belangrijke conclusie, want als deze bevindingen kloppen, zullen alleen de mensen met het tweede type mindset in staat zijn om vasthoudend te zijn en hun doelen te bereiken.
Navy SEAL officier Eric Greitens herkent deze manier van denken:
Je wordt niet geboren als doorzetter, net zo min als je geboren wordt met de gave om een kompas te gebruiken of een geweer te bedienen. Doorzettingsvermogen is een kwaliteit die je opbouwt. Je kunt het iedere dag oefenen in de keuzes die je maakt en de beslissingen die je neemt. Na voldoende oefening wordt doorzettingsvermogen en de gave om met teleurstellingen om te gaan onderdeel van wie je bent.
Olympisch turnkampioene Shannon Miller ziet het belang van mentale kracht als een belangrijke reden om ver te komen. Shannon:
‘Het fysieke aspect van de sport is nog maar het begin, het mentale aspect moet ook meegenomen worden, zeker als je over de echte top praat. Iedereen heeft talent. Iedereen traint hard. Wat de eerste plaats onderscheidt van de zilveren medaille is het mentale spel en de manier waarop je op je weg naar succes omgaat met teleurstellingen.’
Moet je dan olympische ambities hebben om voordeel te halen uit het trainen van je mentale kracht? Zeker niet. Dankzij de volgende breintechnieken leer je je assertiviteit te vergroten, beter om te gaan met teleurstellingen en kun je je mentale kracht vergroten.
1. Zorg voor een belangrijk doel in je leven
De slachtoffers van de Holocaust maakten in de kampen een afgrijselijke tijd mee. Veel mensen overleefden hun gevangenschap niet. Viktor Frankl wel. Hij wilde koste wat kost terug naar huis, naar zijn gezin. Die gedachte, om hen terug te zien, hield hem gaande.
Maar hij zag meer. Tijdens zijn gevangenschap in Auschwitz viel hem op wie overleefde en wie niet: diegenen die hun doel opgaven, stierven en diegenen die vasthielden aan hun overtuiging, bleven – ondanks alles – overeind.
Toen bij terugkomst bleek dat zijn gezin de oorlog niet had overleefd, stortte hij niet in, maar gebruikte hij die kennis en zorgde hij voor een nieuw doel in zijn leven: een boek schrijven over alles wat hij had meegemaakt.
Dit boek werd zijn nieuwe strohalm waar hij zich aan vasthield en was voor hem de enige manier om om te gaan met zijn vreselijke teleurstelling. Toen hij dat boek af had, schreef hij door. Zijn tweede boek verkocht meer dan 10 miljoen exemplaren in 24 talen en hij ontmoette een vrouw waar hij kort daarna mee trouwde.
Maakte deze gebeurtenissen het leed van Frankl ongedaan? Zeker niet, maar zijn doorzettingsvermogen gaf hem wel een manier om om te gaan met zijn teleurstellingen en om nieuw geluk en kansen te omarmen.
Navy SEALS, de Amerikaanse topmilitairen, herkennen dit gevoel van Frankl tot op de dag van vandaag. In tijden van oorlog of zware training, is het hebben van een doel het enige dat ze door alle ontberingen en tegenslagen heen trekt.
Rorke Denver, voormalig Navy SEAL en schrijver van het boek ‘Damn Few’ beschrijft zijn doorzettingsvermogen als volgt:
‘Nieuwe recruits moeten het willen. Sommigen willen niet hard genoeg en dat is oke. Een van de geheimen van doorzettingsvermogen is een sterk doel en precies weten wat je wilt en waarom je het wilt. Het ‘waarom’ drijft je voort als teleurstellingen de overhand dreigen te nemen.’
Is er iets dat jij graag wilt? Heb je een groot doel voor ogen? Schrijf dat doel en het waarom erachter dan op een briefje en plak het op de badkamerspiegel en de deur van je koelkast, zodat het altijd in je gedachten blijft. Laat het einddoel je brandstof zijn om met de dagelijkse teleurstellingen op weg naar je doel om te gaan.
2. Zie doorzettingsvermogen niet als een talent, maar als vaardigheid
Talent is aangeboren, je hebt het of je hebt het niet. Maar een vaardigheid kun je leren. Door doorzettingsvermogen niet als een onveranderbare karaktereigenschap te beschouwen, maar als een vaardigheid, verander je je manier van denken fundamenteel.
Een tegenslag wordt daarmee geen eindstation, maar een tussenstation waar je van leert op weg naar je doel. Dit klinkt als een ‘simpele wijziging’ in je denkpatroon, maar zoals Carol Dweck in haar onderzoek ook al liet zien, is die wijziging ontzettend belangrijk als je beter wilt omgaan met teleurstellingen.
Hoe ziet dat er uit?
Vaststaande mindset: intelligentie staat vast.
Leidt tot: slim willen overkomen, met als gevolg…
- Vermijden van uitdagingen
- Opgeven bij tegenslag
- Inspanning zien als nutteloos
- Negeren van kritiek
- Zich bedreigd voelen door het succes van anderen
Gevolg: vermijden van uitdagingen
Op groei gerichte mindset: intelligentie is ontwikkelbaar.
Leidt tot: verlangen om te leren, met als gevolg…
- Omarmen van uitdagingen
- Volhouden bij tegenslag
- Inspanning zien als iets wat er bij hoort
- Openstaan voor kritiek
- Leren en geïnspireerd raken door het succes van anderen
Gevolg: zij benutten hun potentieel en presteren steeds beter.
Als je je doel hebt bepaald en je waarom weet, kun je aan de slag! Kom je je eerste tegenslag tegen, pak dan dit schema erbij en kijk welke hindernis je erin herkent en verander die dan van de vaststaande mindset naar de op groei gerichte mindset. Lastig? Natuurlijk, alle begin is moeilijk, maar het werkt, zegt ook Al Siebert, ex-militair en directeur van het ‘Resilliance Center’, waar je getraind wordt op mentale kracht en doorzettingsvermogen.
Siebert haalt het voorbeeld van bergbeklimmer Aron Ralston aan. Toen die 27 jaar oud was kreeg hij landelijke bekendheid omdat hij zijn eigen arm afzette, nadat hij klem was komen te zitten onder een grote rots. Siebert:
‘Aron had twee dingen kunnen doen op dat moment: zich neerleggen bij het feit dat hij een ernstig ongeluk had gehad en zijn dood op zijn 27e accepteren of de rots als hindernis zien en nadenken over een oplossing. Door zijn eigen arm te amputeren, kon hij loskomen en overleefde hij het ongeluk. Drie dingen waren in dit geval essentieel: de drang en het doel om te willen blijven leven, de focus om na te denken over een oplossing en de mogelijkheid om van een negatieve ervaring een hindernis te maken die je uiteindelijk helpt om bij je einddoel te komen.’
De kans dat je op korte termijn klem komt te zitten onder een groot rotsblok is gelukkig klein, maar op weg naar je doel, zul je kleine en grotere hindernissen tegenkomen. Is dat het geval, verander je vaste mindset dan in een groei mindset en zoek naar een manier waarop deze hindernis je kan helpen op weg naar je doel. Kun je de knop dan nog niet omzetten, kijk dan eens naar dit interview met Aron en laat je inspireren:
3. Omgaan met teleurstelling doe je met een positieve én een negatieve mindset
Dat is een verrassing, hè? Je zou verwachten dat alleen de positivo’s mentaal sterk zijn. Niets is minder waar! De truc van omgaan met tegenslagen ligt volgens de overlevers van ellende naast de juiste mindset in een tweede eigenschap: flexibiliteit.
De reden? Hoe belangrijk je doel, je waarom en je groeimindset ook zijn: je krijgt met teleurstellingen te maken. Je overwint ze door ze om te buigen in uitdagingen, maar wat ook helpt is om al op die teleurstellingen voorbereid te zijn. Door niet alleen succes te visualiseren, maar ook obstakels, kun je vooraf al oplossingen bedenken.
Door ook negatief te kunnen denken, zorg je ervoor dat je vooraf de risico’s beter inschat. Is je glas ook af en toe half vol, dan maakt dat juist weer dat je ook kansen ziet. Siebert beschrijft het zo:
‘Door verschillende reacties te hebben op het onvoorspelbare of chaotische, zorg je ervoor dat je wendbaar bent. Soms heb je meerdere opties nodig in een situatie. Kijk naar het voorbeeld van Aron. Hij besloot al snel dat hij zijn arm moest afzetten om levend uit de kloof te komen, maar zijn mes was te bot om zijn botten door te zagen. Hij dacht na en kwam op het idee deze te breken. Die alternatieve gedachte bleek zijn redding.’
Denk dus vooruit en toets twee soorten scenario’s in je gedachten: wat gebeurt er als het goed gaat en wat kun je doen als het mis gaat?
4. Mentaal krachtige mensen kijken vooruit, niet achteruit
Je zult je Steve Jobs herinneren als een succesvol genie. Maar ook hij heeft moeten omgaan met teleurstellingen om zijn einddoel te behalen. Zo werd hij ontslagen uit zijn eigen bedrijf en startte een bedrijf dat het nooit redde voor hij terugkeerde en Apple naar grote hoogten bracht.
Jobs over zijn comeback:
‘Wat is het nut van terugkijken. Ik kijk liever vooruit naar alle goede dingen die nog komen. het verleden kan een les zijn, maar het verleden is geweest. De enige vraag die je jezelf moet stellen is: wat kan ik doen om vooruit te komen? Het is veel nuttiger om na te denken over het geweldig maken van morgen dan om je zorgen te maken over gisteren.’
Ben jij dus geneigd om te blijven hangen in tegenslagen uit het verleden? Denk dan aan Steve Jobs, trek je les en kijk wat je morgen anders kunt doen.
5. Wees lief voor jezelf
Je weet nu hoe je beter om kunt gaan met teleurstellingen, maar dat wil niet zeggen dat het daardoor meteen leuk wordt om een tegenslag te krijgen. Zorg daarom ook dat je compassie voor jezelf hebt: als je hard werkt en wordt teleurgesteld, mag je af en toe best even balen.
Beoordeel jezelf dan niet op het resultaat dat je hebt behaald, maar op de moeite die je ervoor hebt gedaan. Heb jij alles gegeven? Dan is er geen reden om jezelf in de put te praten. Door aardiger tegen jezelf en anderen te zijn verminder je de negatieve emoties in je leven en geef je ruimte aan een positief gevoel.
De Dalai Lama, omschrijft het zo: ‘Compassie is cruciaal, het is een van de meest belangrijke dingen dat iemands leven kan veranderen. Je voelt je er beter en mentaal sterker door.’
Omgaan met tegenslag en teleurstelling in de praktijk
Omgaan met teleurstellingen en tegenslag gaat dus in stappen. Voorkomen kun je ze niet, maar door een duidelijk doel te hebben, de juiste mindset te ontwikkelen, in goede en slechte scenario’s te leren denken, vooruit te kijken en lief voor jezelf te zijn, zorg je ervoor dat je veel beter met teleurstellingen en tegenslag kunt omgaan. En nu: aan de slag met tip 1 om je fundament voor omgaan met teleurstellingen stevig aan te leggen!
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
