Grenzen aangeven. Het klinkt zo eenvoudig, maar dat is het niet altijd. De douane kan precies in de gaten houden wie er over een landsgrens heen gaat. Maar checken of niemand jouw persoonlijke grenzen overschrijdt, is net iets lastiger. Hoe kun je jouw grenzen herkennen? En belangrijker nog: hoe voorkom je dat iemand eroverheen gaat? Leren grenzen aangeven is de truc! In 4 stappen.
Als mensen over je grenzen heen gaan, voelt dat verre van fijn. Je kent vast wel situaties waarin een ander over je grens heen ging. Bijvoorbeeld die ene collega die je overlaadt met werk, terwijl je agenda al goed gevuld is. Of een opdrachtgever die je denkt elk moment van de dag te kunnen bellen. Het voelt niet oké, maar tegelijkertijd vind je het lastig om op tijd aan de bel te trekken.
Grenzen hebben is dan ook iets anders dan je grenzen aangeven. Dat laatste is niet voor iedereen even makkelijk. Maar heel belangrijk is het wel.
Waarom jij je grenzen moet aangeven
Om meerdere redenen is het heel belangrijk dat jij je grenzen aangeeft. Niet alleen voor jezelf overigens, maar ook voor de ander.
- Je creëert duidelijkheid voor jezelf en voor de ander. Je weet zelf heel duidelijk tot waar je gaat. En ook de ander heeft helder wat hij wel en niet van je kan vragen.
- Het bevordert je zelfvertrouwen. Je geeft aan jezelf een signaal af dat je niet over je heen laat lopen. Daarbij luister je naar je eigen behoeften.
- Zo voorkom je een slachtofferrol. Als je over je grenzen laat gaan, sta je iets toe waarvan je weet dat het niet oké is. Het voelt misschien alsof een ander misbruik van je maakt. Voorkom dat nare gevoel door te zeggen waar jouw grenzen liggen.
- Je krijgt meer respect van anderen. Je laat zien dat jij opkomt voor je belangen. Oftewel: anderen weten dat ze niet zomaar alles op je kunnen afschuiven.
- Je gaat stress tegen. Met heldere grenzen voorkom je dat je agenda dichtslibt, dat je werkplezier afneemt of dat je zo hard werkt dat je continu moe bent. Oftewel: je voorkomt stress en de lichamelijke klachten die met stress samenhangen.
Naar anderen, maar ook zeker naar jezelf
Voordat je echter op je strepen gaat staan, weet wel:
Niet alleen andere mensen kunnen jouw grenzen overschrijden. Je kunt ook over je grenzen laten gaan. Sterker nog: je kunt er ook zelf (bewust of onbewust) overheen gaan.
Zo vraagt een collega bijvoorbeeld of jij tijd hebt om in haar plaats bij een vergadering te zijn. “Ja hoor, geen probleem!”, roep je. Maar in werkelijkheid heb je helemaal geen tijd voor nóg een vergadering.
Je collega heeft die vergadering je niet in de schoenen geschoven. Ze vraagt alleen of je tijd hebt. Je bent in dit geval dus zelf over je grens gegaan. Je had ook kunnen zeggen: “Nee sorry, dat gaat niet lukken.”
Belangrijk dus, dat je er niet alleen bij anderen op let, maar ook bij jezelf. En nee, dat maakt jou geen egoïst:
Grenzen aangeven is niet egoïstisch
Grenzen stellen wordt weleens gezien als iets egoïstisch. Maar dat is het zeker niet. Sterker nog, vaak is het voor de ander juist fijn dat jij een grens trekt. Het zit zo:
Anderen weten niet zomaar waar jouw grenzen liggen. Soms is een ander zich er helemaal niet van bewust dat hij jouw grens heeft overschreden.
Waarschijnlijk heeft de ander ook liever dat jij zegt waar je grenzen liggen dan dat hij er onbewust overheen gaat.
Zeg het daarom. Als volgt:
Oefen met leren grenzen aangeven (in 4 eenvoudige stappen)
Maar grenzen aangeven, hoe doe je dat dan? Simpel. Blijf oefenen!
Grenzen aangeven kun je leren. Hoe vaker je het doet, hoe beter het zal gaan. Met dit 4-stappenplan leer je ervoor te zorgen dat je collega, partner, familielid, werkgever of wie dan ook voortaan niet meer over jouw grens heen gaat.
1. Analyseer je moeite met grenzen
We hebben allemaal wel situaties waarin we vaak over onze grenzen heen laten gaan. Kijk of je kunt ontdekken waar het bij jou misgaat. Heb je bijvoorbeeld moeite met ‘nee’ zeggen? Of wil je graag collegiaal zijn en verlies je daarbij weleens je eigen grenzen uit het oog? Ben je een pleaser en vind je het lastig om mensen teleur te stellen?
Inzicht in je patronen is de eerste stap om die te gaan doorbreken. Houd daarom eens een week voor jezelf bij in welke situaties jij moeite hebt met grenzen aangeven.
Noteer per situatie het volgende:
- Wie ging er over je grens heen (of dreigde dat te doen)?
- Wat was de specifieke situatie?
- Hoe reageerde jij in deze situatie?
- Waarom ging die situatie voor jou een grens over?
- En wat was voor jou de reden om over die grens heen te laten gaan? Wilde je bijvoorbeeld de ander niet teleurstellen? Vond je de vraagstelling lastig? Of stond je met je mond vol tanden?
Die informatie helpt om dit soort situaties makkelijker te herkennen. En om juist in situaties op tijd aan de bel te trekken. Oftewel: op tijd jouw grens te herkennen en te benoemen.
Inzicht in jouw patronen is vaak de eerste stap naar ontwikkeling. Zo stelt ook Maslow in zijn theorie over het bewustwordingsproces. Je bent al een heel eind als je je bewust bent van waar jouw moeite ligt en dat herkent. Die stap is nodig om daarna bewust bekwaam te worden. Oftewel: je grenzen wél kunnen aangeven en weten hoe je dat doet.
2. Herken je grensmoment
Cruciaal voor leren grenzen aangeven is natuurlijk dat je weet waar jouw grenzen liggen. Bij stap 1 heb je daar al wat onderzoek naar gedaan. Stap 2 houdt in dat je jouw grensmoment op het moment zelf herkent.
- Stel concrete grenzen op
Waar liggen jouw grenzen precies? Stel: je leidinggevende vraagt je steeds om last-minute werk te doen, waardoor jij in de knoei komt met je planning. Je kunt dan voor jezelf bepalen dat je de grens trekt als je na 16 uur mailtjes ontvangt met nieuwe verzoekjes voor die dag.Op die manier kun je voor de verschillende situaties uit stap 1 aangeven waar jouw grens ligt. Maak daarbij ook gebruik van deze 3 handige zinnen om grenzen te stellen. Die helpen je om je grenzen zo concreet mogelijk te maken.Ook niet onbelangrijk: leer herkennen wanneer je zelf over je grenzen gaat. Wanneer zeg jij “Oh, dat doe ik wel hoor!”, terwijl je ergens nul tijd voor of zin in hebt? - Herken fysieke signalenWat nog meer helpt om grenzen te herkennen? Ga na wat jij in je lijf voelt als iemand over je grenzen heen gaat. Een kriebel in je buik, spanning in je lijf of een onrustig gevoel bijvoorbeeld. Er is vast iets waaraan jij in je lijf merkt dat een situatie niet oké is. Schrijf die signalen op. Ze kunnen je helpen om je grenzen op tijd te herkennen.
3. Geef je grens tactisch aan
Met het herkennen van je grenzen ben je er nog niet. Eén ding is zeker: er gaan zich situaties voordoen waarin jouw grenzen worden overschreden. Of waarin je ze zelf overschrijdt. Dan is het aan jou om je grens te trekken. Niet alleen in je hoofd, maar ook door hem uit te spreken.
Wat vooral helpt, is om je grenzen op een tactische manier aan te geven:
- Praat vanuit de ‘ik’-vorm.
Dus niet ‘jij geeft me altijd extra werk en laat alles aan mij over’ (dat is een agressieve benaderwijze). Zo’n zin kan de ander namelijk ontkrachten. Praat liever over wat de situatie met jou doet; ‘ik merk dat het me stress geeft als ik extra werk krijg aan het eind van de dag.’ - Ga niet passief agressief handelen.
Dat houdt in dat je je ergernis niet uitspreekt. In plaats daarvan ga je het er bijvoorbeeld met een collega over hebben of ‘s avonds bij het avondeten met je partner. Dat laatste is natuurlijk prima. Maar als degene die over je grenzen heen gaat daar niets van afweet, kan hij zijn gedrag ook niet veranderen. Spreek liever uit waar je mee zit. Dát is assertief. - Pas op als je emotioneel bent.
Vraag om een time-out als je geëmotioneerd bent. Anders komt je boodschap er vaak niet helemaal uitkomt zoals jij in je hoofd hebt. - Gebruik de 1:2:1-methode.
Dat is een communicatiestrategie waarin je ook rekening houdt met het gevoel van de ander. Begin met een ‘ik’-zin over wat er in jou omgaat. Bijvoorbeeld, ‘ik voel dat…’ of ‘ik merk dat’. Daarna leef je je in de ander (persoon 1) in, bijvoorbeeld met “ik begrijp dat jij…”. Vervolgens houd je het weer bij jezelf en vat je jouw grens samen: “dat neemt niet weg dat…” of “kortom…”.
- Let op je lichaamstaal. Neem een assertieve lichaamshouding aan met je rug recht en je schouders naar achteren. Zo zet je je woorden kracht bij.
4. Oefen, oefenen, oefenen
Met één keer een grens aangeven ben je er nog niet. De kans is groot dat je nog wel vaker in grensmomenten belandt. Leuker kunnen we het niet maken, makkelijker wel. Je grenzen bewaken en aangeven gaat je namelijk steeds wat makkelijker af naarmate je het vaker doet. Blijf oefenen dus!
Vraag iemand die je vertrouwt eens of je een voorbeeldgesprek mag voeren. Zo is het misschien fijner om eerst met je partner te oefenen dan om meteen in het diepe gegooid te worden en met je leidinggevende om tafel te zitten.
Ook heb je misschien wel real-life situaties waarin je grenzen aangeven minder lastig vindt. Zo kan het best zijn dat je makkelijker ‘nee’ zegt tegen een telefoonverkoper dan tegen je opdringerige collega. Oefen daarom vooral eens in dat soort relatief simpele situaties met je grenzen aangeven. Begin klein. Dan word je – stapje voor stapje – een steeds betere grenzentrekker.
Leren grenzen aangeven? Volg een cursus Assertiviteit
Leren grenzen aangeven is een skill die je in veel situaties nodig hebt. Niet alleen op het werk, maar ook in het dagelijks leven komen regelmatig grenzen om de hoek kijken. Niet voor niets volgen steeds meer Nederlanders een assertiviteitscursus.
Wil jij ook nog beter leren om op een effectieve en tactische manier je grenzen aan te geven? Dan is een cursus Assertiviteit een slimme zet. Wij bieden de populairste 1-daagse Assertiviteitstraining aan. Daarin leer jij in slechts één dag hoe je op een effectieve manier assertief en tactisch je grenzen kunt aangeven.
En meer dan dat! Je leert ook onder andere duidelijk zijn over je grenzen, die zelfverzekerd afbakenen en beter communiceren. Schrijf je nu in!
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
