Het lijkt wel alsof het woord ‘behulpzaam’ loeigroot op je voorhoofd staat geschreven — veel te vaak vragen klanten of vrienden namelijk “of je niet ‘even’ naar hun opzet wil kijken. Jij weet er immers zoveel van af!” Natuurlijk doe je dat — jij wil niemand teleurstellen! “… o ja, natuurlijk wel gratis, toch?” galmt het na. Zo stop je dit.
Je kunt ook té behulpzaam zijn…
Blink jij ergens in uit dan weet je vaak al hoe laat het is wanneer iemand jou om advies vraagt. De woorden “Jij weet het een en ander daar van af, toch? Kun je hier eens naar kijken?” worden dan ook regelmatig vriendelijk tegen je uitgesproken.
Een compliment, natuurlijk — maar het merendeel van de tijd is de uitkomst dat jij gratis en voor niets jouw skills en advies hebt weggegeven.
“Och, dat heb je toch in een wip gedaan? Ik dacht dat je dat wel even tussendoor voor me zou kunnen doen.”
Voordat je het weet ben je een aantal gratis adviezen, geschreven artikelen, of ontwerpen verder zonder dat jij er verder iets aan hebt gehad.
Hoe voorkom je dit nou?
Waarom het lastig is om ‘nee’ te zeggen
Diep van binnen wist je namelijk dat je streng had moeten zijn en direct had moeten aangeven dat voor niets de zon op gaat. Toch blijkt dat lastig;
Je voelt je namelijk schuldig wanneer je iemand zijn verzoek afwijst — je wilt immers behulpzaam zijn. Dat jij hierdoor regelmatig slachtoffer wordt van je eigen vriendelijkheid, wil niet perse zeggen dat je geen ‘nee’ durft te zeggen.
Op het moment zelf kan het namelijk ontzettend lastig zijn om de situatie in te schatten. Misschien heb je inderdaad binnen 5 minuten een advies klaarliggen — prima, je bent de beroerdste niet! Dat die kennis uiteindelijk om meer en meer vraagt had jij ook niet zien aankomen.
Wees je er dus bewust van dat jij niet overal ‘ja’ op kunt zeggen, ook al lijkt de klus op het eerste oog een fluitje van een cent. Voordat je het weet heb jij namelijk voor de zoveelste keer je tijd en prioriteiten opgeofferd.
Doe dat niet. Je hebt immers ook nog je eigen werkzaamheden en je tijd en energie zijn kostbaar.
4 ½ x hoe je een verzoek afwimpelt (en toch nog behulpzaam bent)
Moet je dan maar de volgende keer wanneer iemand bij je aanklopt heel hard ‘nee’ roepen? Nee, natuurlijk niet.
Je wil op een diplomatieke en toch behulpzame wijze iemand afwijzen. Dit houdt in dat je dus niet je eigen tijd en energie opoffert voor de ander te helpen, maar ze uiteindelijk wel op pad stuurt met iets waar ze wat aan hebben.
Zo laat jij de ander dus lekker zijn eigen boontjes doppen, zonder dat jij overkomt als een eikel. Win-win!
Dat kan op een aantal manieren:
1. Stuur ze naar een andere informatiebron
Wanneer iemand aan je bureau staat met een ‘klein’ vraagje, vraag dan door. Wat wil diegene, wat vraagt hij of zij nou daadwerkelijk? Ben jij werkelijk de enige die hierbij kan helpen?
Vaak blijkt namelijk dat mensen gewoon lui zijn. Ze komen jou om een antwoord vragen terwijl ze het net zo goed zelf hadden kunnen opzoeken. Bij die verzoekjes, die vaak toch veel tijd opslokken, kun je hen daarom dan ook beter doorverwijzen naar een andere bron — bijvoorbeeld een boek, een dienst of website die je kent.
“Hele goede vraag! Hier heb je een die dat onderwerp uitvoerig bespreekt. Kijk er eens naar — ik denk dat je daar veel aan hebt!”
Jij bent behulpzaam geweest, zonder daarbij je eigen tijd op te offeren!
2. Stel een alternatief voor
Wanneer blijkt dat hun voorstel inderdaad niet veel tijd van je vraagt en je in principe best bereid bent hun vraag te beantwoorden, onthoudt dan dat je dit doet wanneer het jou uitkomt.
Natuurlijk is het voor hen handig als “… ja, het liefst zou ik daar voor vrijdag antwoord op hebben”, maar jij verleent de ander een dienst. Komt het jou dus niet uit om nu zaken te bespreken tijdens een lunchdate, doe het dan niet.
Geef diegene een datum of deadline die jou schikt:
“Sorry, dat lukt niet. Als jij wil dat ik er naar kijk dan heb ik daar woensdag pas tijd voor. Is dat oké?”
of
“Vandaag gaat mij dat niet lukken om al je vragen te beantwoorden. Kijk even welke zaken je écht niet zelf opgelost krijgt, dan beantwoord ik die – mitst ze niet meer tijd in beslag nemen dan een kwartier. Dan heb je ze vrijdag in je mailbox.”
Zo ben je toch behulpzaam geweest, maar op heb je rekening gehouden met je eigen agenda en prioriteiten.
3. Bundel je advies en maak het openbaar
Wanneer je ergens veel vanaf weet of een expert bent in je vakgebied, zul je waarschijnlijk vaak dezelfde vragen of adviezen voorgeschoteld krijgen.
“Hoe gebruik jij die specifieke techniek?” of “Kun je me vertellen hoe je destijds bent omgegaan met situatie x?”
Om je een hoop tijd en moeite te besparen kun je daarom je adviezen bundelen en openbaar maken zodat je ze niet constant hoeft te herhalen. Iemand met een vraag kan dan simpelweg je advies opzoeken, zonder dat jij er tijd aan kwijt bent.
Schrijfster Kris Gage heeft bijvoorbeeld op haar website een pagina waar je veel gestelde vragen kunt terugvinden, zodat ze niet steeds haar workflow hoeft uit te leggen.
Probeer dat ook. Schrijf jouw meest gevraagde adviezen op, bijvoorbeeld in Evernote, zodat je ze later makkelijk kunt delen. Merk je nu dat je adviezen over een bepaald onderwerp storm lopen, maak er dan een cursus van — zo sla je er zelf ook nog een zakcentje uit.
4. Stel voor dat ze je aannemen (of op z’n minst betalen)
Aan het eind van de dag draait het er uiteindelijk om dat jij als freelancer beloond wordt voor je vaardigheden en expertise.
Krijg je dan ook veel verzoeken waarin bepaalde skills van je worden gevraagd, vraag hier dan ook iets voor terug. Het is namelijk echt niet onredelijk om aan te geven dat je beloond wil worden voor je tijd en energie.
“Bedankt dat je direct aan mij dacht. Ik zou ontzettend graag willen meewerken aan dit project. Laten we eind deze week even contact opnemen zodat we de voorwaarden kunnen bespreken.”
Kortom: te behulpzaam?
Doe je dit maar vaak genoeg dan leer je vanzelf je grenzen aangeven. Niet langer hoef jij jouw adviezen en talenten in te zetten om anderen te helpen, zonder dat jij daar wat voor terug krijgt. Wees behulpzaam omdat jij het wil en omdat het jou uitkomt, niet omdat jij je te schuldig voel om ‘nee’ te zeggen.
4 ½ . Een minder behulpzame, maar directe tip
En heb je nou een hardnekkige collega die maar blijft aankloppen met onzinnige vragen en verzoeken die ze net zo goed zelf hadden kunnen googlen? Wees dan eens wat minder behulpzaam en wimpel ze af.
“Zeg, jij weet veel. Hoe kan ik nieuwe lettertypen toevoegen in Photoshop?”
Laat het hen lekker zelf uitzoeken!
“Uitstekende vraag, Mark! Let me google that for you!”
Stuur hen een link van de website ‘Let Me Google That For You.’ Wanneer je collega hier op klikt, krijgt hij de precieze instructies van hoe hij het zelf had kunnen opzoeken.
Direct misschien — maar soms moet je even op je strepen staan.
Nog steviger op je strepen staan? Volg een assertiviteitstraining
Wil je nou meer handige tips krijgen over hoe je voor jezelf en je tijd kunt opkomen? Volg dan eens een assertiviteitstraining — bij ons bijvoorbeeld. In onze 1-daagse cursus Assertiviteit leren we je namelijk hoe jij jouw meegaand gedrag kunt stillen, zonder daarbij onvriendelijk over te komen.
We zien je daar!
