Een van de populairste feedback modellen is de sandwich methode. Dit is een all time classic, waarbij je negatieve feedback slim verpakt tussen twee plakken positieve feedback. Slim, denk je. Je bent vriendelijk geweest door negatieve feedback te verzachten. Deze manier van feedback geven, voelt echter onoprecht, bijna ongemeend. Jij denkt misschien wel: “Ik ben toch duidelijk én aardig geweest?” De ander denkt: “Wat was nou precies de boodschap?” De sandwich methode lijkt misschien dé manier om feedback te geven, maar in dit artikel leer je dat er meerdere wegen naar Rome leiden… en ook naar feedback geven.

Wat komt aan bod: 

    1. De sandwich methode om feedback te geven
    2. Hoe werkt de sandwich methode in communicatie?
    3. Een bittere smaak minder bitter laten proeven
    4. Zijn er nadelen of valkuilen bij het gebruik van de sandwich methode?
    5. Geen broodjes, maar de 4G’s
    6. Feedback zonder verpakkingsmateriaal: zo doe je het
    7. Waarom de sandwich feedback techniek dus níét werkt
    8. Veelgestelde vragen over de sandwich methode

Het is een onterechte mythe dat de sandwich methode dé methode is om feedback te geven, omdat er gewoonweg te veel nadelen aan deze feedback methode zijn verbonden. Sure, er kleven ook voordelen aan deze manier van feedback geven, maar er zijn feedback methoden beschikbaar die veel effectiever zijn. Want laten we wel wezen: je wil wel dat je feedback onthouden wordt en dat er wat mee gedaan wordt.

De sandwich methode om feedback te geven

Krijg je nu ineens zin in een lekkere sandwich? Helaas, de sandwich methode heeft niks te maken met een innovatieve wijze om een broodje te bereiden. Wat is de sandwich methode dan wel? Deze techniek wordt gebruikt om feedback mee te geven. Het idee achter deze methode is dat je negatieve feedback begint met positieve feedback en eindigt met weer een compliment om de klap van de negatieve feedback te verzachten. Je verpakt dus als het ware je negatieve feedback tussen twee positieve lagen:

  • compliment = bovenste boterham
  • negatieve boodschap = beleg
  • compliment = onderste boterham

Zie daar: een overheerlijke sandwich. Maar is die wel zo lekker of ben je al gauw weer vergeten dat je hem gegeten hebt?

Hoe werkt de sandwich methode in communicatie?

Het sandwich model werkt in drie simpele stappen.

  • Je begint het gesprek met iemand en benoemt een aspect wat positief was. Je spreekt hierbij in de tegenwoordige tijd en in de ik-vorm.
  • De tweede stap is het bespreken van wat er verbeterd kan worden. Dit stuk bevat dus de negatieve feedback. In deze fase moet je concreet blijven en je feedback kort houden.
  • Hierna sluit je alles met een positieve noot af. Je kunt nog een concreet voorbeeld uit de geschetste situatie naar voren halen, waarin de persoon goed handelde. Of je benoemt iets algemeens wat je als positief ervaarde.

Door af te sluiten met iets positiefs, breng je de ontvanger in een neutrale stemming waardoor deze sneller geneigd is de feedback op te pakken en te verwerken. Merk je de grote valkuil echter al op?

Sandwich methode voorbeeld
Je wilt collega John erop aanspreken dat hij altijd zijn collega’s in de rede valt, als zij aan het woord zijn. Je begint het gesprek met iets positiefs: “Tijdens onze brainstormsessie merkte ik op dat je met ontzettend veel goede ideeën kwam. Deze zijn origineel en passen perfect binnen onze organisatie. Ik merkte echter wel dat je jouw ideeën altijd voor je beurt deelt en dat is niet netjes ten opzichte van je collega’s, die misschien ook hun ideeën willen laten horen. De volgende keer moet je op je beurt wachten, voordat je jouw visie geeft. Maar al met al heb je het goed gedaan. Vooral je inzet en originaliteit wordt erg gewaardeerd.”

Een bittere smaak minder bitter laten proeven

Waarom wordt de sandwich methode nu vaak gebruikt om feedback te geven? Het hele idee van het sandwich model voor feedback is dat de bittere boodschap die je moet delen minder bitter smaakt, als je hem verpakt tussen complimentjes.

  • Je wilt misschien niet bot of onbeleefd zijn. Je wilt dat je gesprek beter ontvangen wordt door de ander.
  • Je bent bang dat de ander door negatieve woorden gedemotiveerd raakt.

Laten we echter eens eerlijk zijn en onszelf een spiegel voorhouden: doen we dit stiekem niet gewoon voor onszelf en niet voor de ander? Wij zijn immers bang om feedback te geven. Wij zijn bang voor een negatieve reactie. Wij willen ons er makkelijk vanaf maken.

Het probleem is echter dat de ander met de sandwich methode niet weet dat hij negatieve feedback heeft gekregen! Je geeft namelijk een gemixt signaal af: 2x positief en daar tussenin een beetje negatief. De ander kan zo de ernst van de negatieve feedback missen of de negatieve feedback helemaal over het hoofd zien. Er zijn echter nog andere redenen waarom de sandwichmethode niet geschikt is.

sandwich methode

Zijn er nadelen of valkuilen bij het gebruik van de sandwich methode?

Een paar jaar geleden deed een aantal onderzoekers onderzoek naar de vraag of de sandwich methode wel werkt om feedback mee te geven. De naam van het onderzoek verraadt hun antwoord al: The sandwich feedback method: Not very tasty. In het onderzoek vinden ze drie redenen waarom je beter niet gebruik kunt maken van deze feedback techniek.

1. Alles voor niets

We hebben het al kort even aangekaart, maar de hoofdreden waarom de sandwich methode niet zo effectief is, is te wijten aan het Recency Effect. Dit houdt in dat we bij een gesprek of gebeurtenis geneigd zijn alleen het eerste en laatste deel te houden. Het midden wordt veelal vergeten en laat dit nu net zijn waar bij de sandwich je negatieve feedback verwerkt is.

Je wilt dus dat je negatieve feedback opgenomen wordt, maar je bereikt met de sandwich techniek het tegenovergestelde. Want wat niet opgeslagen wordt, kan ook niet gebruikt worden voor verbetering.

2. Ondermijning van zowel positieve als negatieve feedback

De sandwich methode is ontstaan door de misvatting dat mensen negatieve feedback niet willen krijgen. Daarom moet deze feedback verpakt worden in complimenten. Jammer, want mensen willen best negatieve feedback ontvangen, want dat kan hen vooruit helpen.

Men waardeert vaak de wijze waarop de feedback gegeven wordt niet; de negatieve feedback an sich wel.

De sandwich methode ondermijnt dus deze negatieve feedback door deze in te pakken in positieve feedback.

Met deze methode ondermijn je tegelijkertijd ook de positieve feedback, terwijl deze feedback minstens net zo krachtig is. Door positieve feedback als verhuld verpakkingsmateriaal in te zetten, laat je deze feedback ook niet in zijn waarde. En dat terwijl positieve feedback juist van belang is om mensen te motiveren en te stimuleren te groeien.

Je complimenten zullen gezien worden als onecht en als een manipulatietechniek. En dat verpest de krachtige invloed dat positieve feedback kan hebben.

3. Je draait om de hete brij heen

De sandwich methode komt onoprecht over. Je draait een beetje om de negatieve feedback heen, zonder te zeggen waar het op staat. De ander heeft dat zeker door. Hij weet ook wel dat je het niet slecht bedoelt, maar door de sandwich methode komen je woorden wel onbetrouwbaar over.

De ander weet dat je jouw ware boodschap verhult en je hem probeert gunstig te stemmen met complimenten. Hij zou het meer waarderen als je eerlijke feedback zou geven, want zo weet hij ook dat je te vertrouwen bent en je echt wat te zeggen hebt.

Feedback expert Susan Heathdield merkt dan ook op:

“Wanneer de werknemer eerlijke, rechtdoorzee feedback van je kan verwachten, dan zal hij je vertrouwen. Eromheen draaien wordt ervaren als dubbelzinnigheid.”

Geen broodjes, maar de 4G’s

De sandwich methode is dus als feedback model niet heel effectief. Ik gebruik liever het 4G model tijdens mijn trainingen Feedback geven en Ontvangen. Deze feedback techniek helpt je om constructieve en efficiënte feedback te geven aan de hand van de 4 G’s:

  • Gedrag/gebeurtenis: het gedrag of een gebeurtenis dat je waargenomen hebt
  • Gevoel: het gevoel dat dit je geeft
  • Gevolg: de gevolgen die het heeft op de omgeving
  • Gewenst gedrag: het gewenst gedrag dat je zou willen zien

Waarom deze feedback methode zo effectief is, vertelt time management trainer Patrick van der Gulik je in deze Youtube video.

Wat zijn andere alternatieven voor de sandwich methode?

Naast de 4G methode kun je ook de ik-ik-jij-methode gebruiken. Met dit feedback model haal je goede resultaten door ten eerste aan te geven wat jij voor een gedrag gezien hebt (ik). Je vertelt vervolgens wat dit gedrag met jou doet (ik). Daarna vraag je of de ander zich hierin herkent (jij). Je sluit af met eventuele suggesties, waarmee de ander zich in het vervolg anders kan opstellen.

Bij deze methode beperk je je tot de kernboodschap in plaats van om de hete brij te draaien. Bovendien breng je die boodschap op een persoonlijke en constructieve wijze, waardoor de ander zich niet aangevallen zal voelen.

Met de ik-ik-jij-methode blijf je bij jezelf en zit je niet vermanend met je vinger te wijzen. Dat zal de ander ook zeer waarderen.

Feedback zonder verpakkingsmateriaal: zo doe je het

Je wilt geen verpakkingsmateriaal meer om je negatieve feedback heen en je wilt oprecht je feedback geven. Hoe pak je dit echter concreet aan? Ik heb 12 makkelijk toepasbare tips voor je!

1. Direct en concreet

Wees direct en concreet in je boodschap. Draai er niet omheen, want zo kan er geen miscommunicatie ontstaan. Verzachtende woorden kun je ook beter vermijden, zodat de ander ook daadwerkelijk wat aan je woorden heeft. Je kunt wel prima voorbeelden inzetten om situaties en gedragingen concreter te maken. Dit leidt ook tot herkenbaarheid bij je gesprekspartner.

Voorbeeld:
“In de overdracht van vanochtend miste ik belangrijke informatie over mevrouw Jansen, zoals haar medicatie. Volgende keer is het belangrijk dat je die gegevens altijd meeneemt, zodat we goed kunnen doorpakken.”

2. Pak het probleem aan; niet de persoon

Als je feedback geeft, moet je het niet op de man spelen. Als je iemand bijvoorbeeld voor de voeten gooit dat hij lui is, zal hij hier niets mee doen. Houd je feedback daarom altijd gericht op een probleem op werkgebied of op het gebied van zijn resultaten. Bekritiseer geen karaktertrekken of persoonlijke keuzes.

Voorbeeld:
“Ik merk dat de resultaten niet helemaal in lijn zijn met de verwachtingen, wat de voortgang vertraagt. Laten we samen kijken naar de obstakels die je tegenkomt, zodat we een oplossing kunnen vinden om dit te verbeteren.”

3. Feiten zijn key

Je moet je feedback baseren op feiten en concrete situaties. Werk niet met slechts aannames. Je persoonlijke observatie is leidraad. Laat je eigen emotie en mening achterwege.

Voorbeeld:
“De afgelopen drie weken zijn de projectdeadlines telkens niet gehaald, wat de planning heeft vertraging opgeleverd. Ik stel voor om de werkwijze opnieuw te evalueren en te kijken waar we efficiënter kunnen werken om de deadlines wel te halen.”

sandwich methode

4. Laat de ander reflecteren

Het is natuurlijk heel moeilijk om iemand niet op persoonlijk vlak te krenken. Vraag daarom ook altijd naar de mening van de ander. Hoe kijkt hij naar het probleem? Luister ook goed naar de inzichten en informatie die je krijgt.

Stel bijvoorbeeld heel eenvoudig de vraag:
“Wat vind je zelf van de resultaten?” of “Kwam deze feedback onverwacht?”

5. Plan het moment van feedback in

Zorg ervoor dat je aan de ander kenbaar maakt dat je een momentje samen wilt zetten om feedback te geven. Zo kunnen jullie je allebei op het gesprek voorbereiden.

Voorbeeld:
“Ik wil graag even een feedbackmoment met je plannen. Niet omdat er iets misgaat, maar juist om samen te kijken hoe het loopt en waar we kunnen verbeteren.”

6. Houd positieve en negatieve feedback gescheiden

Als je jouw feedback moment gepland hebt, dan moet je je bedenken of je in dit gesprek positieve of negatieve feedback wilt geven; geen combinatie meer van beide. 

Voorbeeld negatieve feedback:
“Tijdens de teammeeting gisteren merkte ik dat je meerdere keren door anderen heen praatte. Daardoor kwamen hun ideeën niet goed naar voren en dat zorgde voor wat frustratie in de groep. Ik wil je vragen om daar de volgende keer meer op te letten.”

Of:

Voorbeeld positieve feedback:
“Tijdens het klantgesprek van vanochtend heb je de vragen heel rustig en duidelijk beantwoord. Je zag dat de klant daardoor vertrouwen kreeg en makkelijker open werd. Dat heb je echt goed gedaan. Blijf dat vooral inzetten, want het maakt ons als team sterker.”

7. Plan zo snel mogelijk je feedback moment in

Het is het beste om positieve feedback te geven op het moment dat bepaald gedrag of een gebeurtenis gebeurt en negatieve feedback zo snel mogelijk nadat je het waargenomen hebt. Dit verschil zit het hem in het feit dat je negatieve feedback persoonlijk wilt geven in een 1-op-1-gesprek; niet in een overvolle ruimte waar iedereen het kan horen.

 

Dit bericht op Instagram bekijken

 

Een bericht gedeeld door Tijdwinst.com (@tijdwinst)

8. Verbind het probleem aan de gevolgen

Het is belangrijk dat je ook uitlegt waarom bepaalde dingen negatief zijn en verbetering verdienen. Leg bijvoorbeeld op zakelijk gebied je collega uit wat het probleem is door het te linken aan de impact op het bedrijf. Zo benadruk je dat je feedback praktisch en niet persoonlijk is.

Voorbeeld:
“Ik heb gemerkt dat je de afgelopen weken regelmatig vergaderingen hebt gemist, wat invloed heeft op de voortgang van het project. Wanneer je niet aanwezig bent, kunnen belangrijke beslissingen niet genomen worden, waardoor de rest van het team vertraging oploopt en het project budgetoverschrijdingen kan veroorzaken. Het zou helpen als we je planning kunnen optimaliseren zodat je voortaan de vergaderingen kunt bijwonen en we sneller kunnen schakelen.”

9. Benoem de gevolgen

Als je feedback niet opgepakt wordt, kun je hieraan gevolgen verbinden. Benoem die gevolgen ook tijdens je feedbackmoment. Dit maakt het nog makkelijker voor de ander om de feedback absoluut niet te vergeten!

Voorbeeld:
“Ik heb gemerkt dat de rapportages die je deze maand hebt ingeleverd, niet de vereiste diepgang bevatten, waardoor het management moeilijker beslissingen kan nemen. Als deze kwaliteit niet verbetert, kan dat gevolgen hebben voor je beoordelingsgesprek, aangezien de resultaten van je werk direct impact hebben op de efficiëntie en voortgang van het team.”

10. Benoem welk resultaat je wil zien

Ken je dat? Je hebt feedback gekregen, maar je snapt nog steeds niet wat je moet doen? Je weet wat je fout hebt gedaan, maar wat de ander van jou wenst, is in het ongewisse gebleven. Benoem daarom altijd het resultaat dat je wenst en doe dit zo concreet mogelijk.

Voorbeeld hoe je het niet moet doen: “Je rapport kan beter.”
Voorbeeld hoe het wél moet: “Haal de spelfouten uit je rapport en werk je cijfers beter uit.”

11. Bied je hulp aan

Je kunt ook je hulp aanbieden bij het verwerken van de feedback. Geef bijvoorbeeld advies over hoe jij situaties aanpakt vanuit je eigen ervaring.

Voorbeeld:
“Ik heb gemerkt dat je de afgelopen weken moeite had met het tijdig afronden van je taken, wat soms leidt tot vertragingen in het team. Vanuit mijn ervaring weet ik dat het kan helpen om je taken te prioriteren en een duidelijke planning te maken. Vaak voorkomt dat dit gebeurt.”

12. Vertrouwen

Laat als laatste zien dat je vertrouwen hebt in de ander. Dit is ontzettend belangrijk voor de ontvanger van je feedback, maar helaas toch een stap die vaker vergeten wordt. Op die manier kun je toch, net als bij de sandwich methode, op een positieve noot eindigen. Alleen blijft je feedback nu wél hangen.

Voorbeeld:
“Het voortgangsrapport is goed gestructureerd, maar er ontbreken enkele belangrijke cijfers die we nodig hebben om de impact volledig te begrijpen. Ik ben er echter van overtuigd dat je met wat extra focus deze details snel kunt toevoegen, en ik heb vertrouwen in je vermogen om dit in de toekomst nog verder te verbeteren.”

sandwich methode

Waarom de sandwich feedback techniek dus níét werkt

De sandwich methode is niet de beste manier om feedback te geven, omdat je door de negatieve feedback te omringen door complimenten de kans loopt dat de feedback gemist wordt. Bovendien oog jij als spreker onoprecht, waardoor je de kracht van de positieve feedback ook teniet doet. Dat het sandwichen niet nuttig is, betekent niet dat je niet ook complimenten mag geven. Houd bij feedback geven de 80/20-regel aan: 80% van je tijd besteed je aan positieve feedback en 20% aan opbouwende negatieve feedback.

Wil je feedback geven in de praktijk leren?

De bovenstaande tips en juiste feedback modellen laten je al een stap zetten in de goede richting, maar de praktijk laat zien dat feedback geven een obstakel blijft. Dit hebben we immers nooit op school goed geleerd. Wij van Tijdwinst leren je dit alsnog in de schoolbanken en wel met onze 1-daagse cursus feedback geven. In deze training krijg je een hoop inzichten en handige, eenvoudige tips. Hierna kun je feedback geven, maar ook zonder problemen ontvangen! Lijkt jou dat wel wat? Meld je dan direct aan!

Volg ons op social media voor dagelijkse tips over feedback geven

Naast onze uitgebreide kennisbank op onze site delen we ook dagelijkse tips op onze social media kanalen. Volg ons bijvoorbeeld op Instagram of Pinterest voor handige tips en meer informatie over feedback geven en effectievere communicatie. Veel inzichten vind je ook in onze boeken: Full focus op wat écht belangrijk is en Elke dag om 15:00 klaar. Bovendien hebben we een vlotte podcast, waarin ook onderwerpen als goed communiceren, juiste manier van feedback geven en andere zaken op het gebied van slimmer werken besproken worden. Abonneer je nu op ons Youtube kanaal of luister ons via je favoriete podcast platform.

Veelgestelde vragen over de sandwich methode

  • Wat is de sandwich-feedbacktechniek?

    De sandwich methode is een manier om feedback te geven, waarbij je de negatieve feedback omhult met positieve feedback. Zo ontstaat het idee van een sandwich, waarbij de twee lagen brood gevormd worden door de complimenten en het beleg de negatieve feedback is.

  • Waar is de sandwich methode ontstaan?

    De sandwich methode werd in de jaren 80 bedacht door de Amerikaanse ondernemer Mary Kay Ash. In haar boek over leiderschap (1984) beschreef ze hoe je kritiek ‘lekker’ verpakt tussen twee plakjes lof. Maar écht beroemd werd het model pas toen The One Minute Manager van Ken Blanchard en Spencer Johnson de wereld veroverde. Sindsdien serveren managers wereldwijd hun feedback als een soort kritiek-croque monsieur.

  • Waarom kiezen voor de sandwich methode?

    Mensen kiezen voor de sandwich methode, omdat ze van mening zijn dat je op die manier feedback kunt geven zonder de ander te beledigen. De praktijk toont echter aan dat mensen juist negatieve feedback willen krijgen, zodat ze zich kunnen ontwikkelen. Wel moet de feedback eerlijk en concreet gegeven worden.

  • Hoe kan ik de sandwich methode effectief toepassen in gesprekken?

    Uit onderzoek is gebleken dat de sandwich methode niet efficiënt is als feedback model, omdat de kans groot is dat de feedback vergeten wordt. Dit is een gevolg van het Recency Effect, waarbij mensen geneigd zijn alleen dingen te houden aan het begin van een gesprek/situatie en de dingen die plaatsvinden aan het einde. Het middenstuk wordt veelal vergeten. Net waar bij het sandwich model de negatieve feedback verpakt is.

  • Is de sandwich methode geschikt voor elke situatie?

    Nee, de sandwich methode is niet geschikt als feedback model. Je kunt beter gebruikmaken van andere feedback technieken, zoals het 4G model of de ik-ik-jij-methode.

  • Wat zijn alternatieven voor de sandwich methode?

    Er zijn andere manieren om feedback te geven. Drie effectieve modellen zijn:

  • Hoe kan ik de sandwich methode gebruiken zonder dat het onnatuurlijk overkomt?

    Helaas komt de sandwich methode vrij onecht over, omdat positieve feedback gebruikt wordt als verpakkingsmateriaal ten dienste van de negatieve feedback. Hierdoor ondermijn je zowel de positieve als negatieve feedback. Ook de positieve feedback wordt gezien als onoprecht, omdat het alleen gezegd wordt om het negatieve te verzachten. Een oprechtere manier van feedback geven vind je in het 4G model, omdat je hierbij aan de afsluiting van het gesprek een positieve draai kunt meegeven door te stellen dat je vertrouwen hebt in de verbetering van de ander.

  • Wat zijn voorbeelden van situaties waarin de sandwich methode goed werkt?

    De sandwich methode geeft gemixte signalen, omdat je positieve feedback vermengt met negatieve feedback. In deze situaties weet de ontvanger dus niet goed wat die met je feedback aan moet of nog erger: de negatieve feedback wordt vergeten. Genoeg reden dus om de sandwich methode te laten voor wat die is en je te richten op modellen die wél werken.

Wie zijn wij? | Cursus Feedback Geven

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.

  1. 1-daagse training Time Management | Blog
  2. 1-daagse training Assertiviteit | Blog
  3. 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
  4. 1-daagse training Feedback Geven | Blog
  5. 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog