Ben je weleens groen van jaloezie geweest? Voelde je je hart kloppen toen je partner gezellig met iemand anders stond te praten? Of kookte je van binnen toen een collega die langverwachte promotie kreeg, terwijl jij achter het net viste? Jaloezie is een krachtige emotie die iedereen kan ervaren. Het kan zich voordoen in alle soorten relaties: met je partner, familie, collega’s, vrienden, of zelfs tegenover volstrekte vreemden op sociale media. Hoe ga je er gezond(er) mee om?

In dit artikel gaan we dieper in op de aard van jaloezie. We kijken naar hoe dit ‘groene monster’ jaloers gedrag bij volwassenen kan beïnvloeden en welke impact het heeft op ons leven. We bespreken de uitdagingen van het omgaan met jaloezie en bieden tips om dit complexe gevoel te beheersen. 

Alvast een geruststelling: jaloezie is heel menselijk. We hebben er allemaal in bepaalde mate mee te maken. 

Wat komt aan bod:

  1. Jaloezie betekenis
  2. Wat is het verschil tussen jaloezie en afgunst?
  3. Soorten jaloezie
  4. Wat is gezonde jaloezie
  5. Zijn er specifieke triggers voor jaloezie in een relatie?
  6. De gevolgen van jaloezie
  7. Waarom jaloezie vaak averechts werkt
  8. Hoe kunnen we als koppel samenwerken?
  9. Wat te doen tegen jaloezie in een relatie?

Jaloezie betekenis: wat is het?

Jaloezie is een emotie die je kunt voelen wanneer je iets wil wat een ander heeft, of bang bent iets kostbaars te verliezen aan iemand anders. Dit kan zowel om relaties als om materiële bezittingen gaan. Bijvoorbeeld, in liefdesrelaties kan jaloezie ontstaan als je vreest dat je partner gevoelens ontwikkelt voor iemand anders. Maar, jaloezie hoeft niet altijd negatief te zijn. Het kan ook een stimulans zijn om te streven naar wat anderen hebben bereikt, waardoor het een drijfveer voor persoonlijke vooruitgang wordt.

relatie jaloezie

Wat is het verschil tussen jaloezie en afgunst?

Jaloezie en afgunst worden vaak door elkaar gehaald, maar er is een belangrijk verschil:

Jaloezie gaat over het zelf willen bezitten wat een ander heeft of bang zijn om iets te verliezen wat je hebt, terwijl afgunst inhoudt dat je de ander iets niet gunt.

Psychologie achter jaloezie

  • Jaloezie en neuroticisme: neuroticisme, ooit van gehoord? Dit is een persoonlijkheidstrek die te maken heeft met hoe iemand reageert op stress. Mensen met hoge neuroticismescores ervaren vaker intense emoties zoals angst en somberheid. Ze hebben de neiging om meer te piekeren en emotioneel instabieler te zijn. Door hun neiging om snel angstig te zijn, staan ze vaak meer gespannen in hun relaties. Dit kan leiden tot een verhoogde kans op jaloezie. 
  • Jaloezie en eigenwaarde: dan is er nog de eigenwaarde. Lage eigenwaarde maakt je gevoeliger voor jaloezie. Waarom? Omdat mensen met een lage eigenwaarde zich vaak bedreigd voelen door anderen. Ze gebruiken sociale vergelijkingen om zichzelf te meten. Stel je voor dat je jezelf steeds vergelijkt met iemand die het beter lijkt te hebben, dat kan een deuk geven in je zelfbeeld. En wat doet dat? Juist, het verhoogt de kans dat je jaloers wordt. 

Het begrijpen van deze psychologische achtergronden kan helpen om je eigen jaloezie of die van anderen beter te begrijpen. Ben je vaak jaloers? Misschien is het tijd om te werken aan je zelfvertrouwen en te leren hoe je stress beter kunt beheersen. Want jaloezie moet niet je leven gaan beheersen!

relatie jaloezie

5 soorten jaloezie die je kunt ervaren

Wist je dat er verschillende soorten jaloezie zijn? Laten we de verschillende soorten afgaan:

  1. Irrationele jaloezie: hier zit je dan, piekerend over scenario’s die waarschijnlijk nooit uitkomen. Denk je dat je partner vreemdgaat zonder dat er concrete aanwijzingen zijn? Dat is typisch een gevalletje van irrationele jaloezie. Adem in, adem uit, en richt je focus weer op de realiteit.
  2. Rationele jaloezie: oké, soms is er een duidelijke reden voor dat knagende gevoel. Zie je bijvoorbeeld je partner flirten aan de bar terwijl je net terugkomt van het toilet? Of hoor je via een betrouwbare vriend dat je partner vreemdgaat met een collega? Dat zijn de momenten waarop jaloezie heel logisch is. 
  3. Ziekelijke jaloezie: wanneer jaloezie je dagelijkse leven overneemt en leidt tot stresssymptomen zoals duizeligheid of zelfs paniekaanvallen, dan spreken we van ziekelijke jaloezie (we noemen dit ook wel het Othello syndroom). Misschien zie of hoor je dingen die er niet echt zijn, of voel je de onweerstaanbare drang om je partner continu te controleren (dat is ziekelijke jaloezie in een relatie). Belangrijk is hier: weet dat er hulp beschikbaar is voor het omgaan met ziekelijke jaloezie. Praat bijvoorbeeld eens met een therapeut over je gevoelens.
  4. Seksuele jaloezie: deze vorm van jaloezie zou je biologisch kunnen noemen. Het is onderdeel van ons instinct om te zorgen dat we niet vervangen worden in de liefde of bij onze voortplanting in gevaar komt. 
  5. Gezonde jaloezie: is jaloezie altijd slecht? Niet per se. Een beetje gezonde jaloezie in een relatie kan zelfs bevestigen dat je om elkaar geeft. Maar zoals bij alles: de balans is cruciaal. Jaloezie kan ook in andere relaties best gezond zijn.

Wat is gezonde jaloezie dan? Stel je voor dat je collega die promotie krijgt waar jij ook op had gehoopt. Als dat je motiveert om een stapje extra te zetten en zo de kans op jouw eigen promotie vergroot, heb je je jaloezie omgezet in positief gedrag.

Door deze verschillende vormen van jaloezie te begrijpen, kun je beter navigeren door de emoties en situaties die ze oproepen. Herken de soorten en, belangrijker nog, werk aan gezonde manieren om ermee om te gaan. Zo houd je zowel je relaties als je eigen welzijn in topvorm!

relatie jaloezie

Zijn er specifieke triggers voor jaloezie in een relatie?

Jaloezie in relaties duikt vaak op uit de angst om iemand te verliezen waar je enorm veel om geeft. Stel je voor: jij bent de hoofdrolspeler, je partner is de co-ster, en dan is er nog die ongewenste bijrol voor persoon nummer drie. Die derde persoon is vaak de trigger voor jouw jaloerse gevoelens. Dit scenario kan zich trouwens ook in vriendschappen afspelen, dus het is niet exclusief voor romantische relaties. En hoe komt die angst precies om de hoek kijken? Nou, bijvoorbeeld als:

  • Je partner dikke maatjes is met iemand van het andere geslacht. Als je man toevallig beste vrienden is met een vrouw (of je vrouw met een man), kan dat je jaloezie aanwakkeren. Maar vergeet niet: vertrouwen is key. Probeer niet elke vriendschap als een dreiging te zien. Geef je partner wat ruimte.
  • Je hebt al eens een nare ervaring met ontrouw gehad. Als je in het verleden bent bedrogen, dan snappen we dat een gezellig onderonsje van je partner met iemand anders je jaloers kan maken. Toch is het belangrijk om verleden en heden niet te verwarren. Vertrouw op de basis die je nu hebt opgebouwd.

Jaloers zijn op wat anderen hebben? Dat is ook jaloezie! Verlangen naar wat iemand anders bezit, kan je soms uit het niets overvallen. En hier zijn een paar veelvoorkomende triggers:

  • Onzekerheid: wanneer je twijfelt aan je eigen kunnen, is het makkelijk om groen te zien van jaloezie op mensen die hebben wat jij wenst.
  • Social media: de virtuele etalage waar iedereen alleen het beste van zichzelf laat zien. Of het nu gaat om gespierde lichamen, de zoveelste baby aankondiging, exotische vakanties of die droompromotie; het is gemakkelijk om jezelf te vergelijken en je minder te voelen. Onthoud dat op sociale media vaak dingen mooier lijken dan ze daadwerkelijk zijn.

relatie jaloezie

De gevolgen van jaloezie: self-fulfilling prophecy

Wat doet jaloezie met jou? Allereerst, het is knap frustrerend. Het zorgt voor angst en stress die zich kunnen uiten in slapeloze nachten, concentratieproblemen en de drang om je terug te trekken uit sociale situaties.

En je partner dan? Nou, die zit ook niet te wachten op een jaloerse man of jaloerse vrouw. Iedereen heeft behoefte aan verbondenheid én vrijheid binnen een relatie. Constante checks, ziekelijke achterdocht, of het moeten verantwoorden van elke beweging alsof je voor de rechter staat, maakt het leven benauwend. Resultaat? Je partner neemt misschien wel afstand, precies wat je probeerde te voorkomen. Of, er ontstaat ruzie. Kom je vaak in die situatie terecht? Lees hier hoe je ruzie met je partner kan oplossen. 

Waarom jaloezie vaak averechts werkt

Denk eens aan de self-fulfilling prophecy, een term van psycholoog Rosenthal. Dat komt bij jaloezie neer op het volgende:

Als we van iemand verwachten dat ze ons bedriegen, dan pushen we hen onbewust om precies dat te doen. Dus door constant te beschuldigen en wantrouwen te zaaien, verhoog je de kans op ontrouw.  

Hoe kunnen we als koppel samenwerken om jaloezie te verminderen en vertrouwen op te bouwen?

Jaloezie is niet iets om onder het tapijt te vegen. Het beste wat je kunt doen, is het probleem erkennen en samen met je partner (en misschien met wat professionele hulp) aan een oplossing werken. Zo behoud je de liefde en vermijd je dat de jaloezie jullie uit elkaar drijft. Hieronder zetten we alvast wat tips op een rij waar je zelf mee aan de slag kan. 

relatie jaloezie

Wat te doen tegen jaloezie in een relatie? 4 tips om het groene monster te temmen

Begrijp de oorsprong van je jaloezie! Zelfkennis is essentieel wanneer je te maken hebt met jaloezie. Neem de tijd om jezelf te observeren: welke situaties wakkeren je jaloezie aan? Let op fysieke sensaties en gedachten die opkomen wanneer je je jaloers voelt. Verken ook je verleden. Zijn er ervaringen uit je kindertijd of eerdere relaties die bijdragen aan deze gevoelens? 

  1. Communicatie met je partner. Hoe ga je om met jaloezie in je relatie? Open en eerlijke communicatie met je partner is cruciaal. Praat over je gevoelens en je verleden en hoe deze je huidige ervaring van jaloezie kunnen beïnvloeden. Dit toont niet alleen dat je verantwoordelijkheid neemt voor je emoties, maar bevordert ook begrip en verbinding in de relatie. 
  2. Stel grenzen in relaties met jaloerse partners. Als je partner degene is die met jaloezie worstelt, is het belangrijk om je eigen grenzen te stellen. Herken de kenmerken van een jaloerse partner en handel hiernaar. Dit kan gaan over privacy, zoals kijken in de telefoon van je partner. Het stellen van grenzen kan moeilijk zijn, maar het is noodzakelijk voor een gezonde relatie.
  3. Kies voor vertrouwen. Wanneer je partner geen aanleiding geeft voor wantrouwen in de relatie en de jaloezie van binnenuit komt, moet je actief kiezen om vertrouwen te oefenen. Telkens als de jaloezie opkomt, herinner je jezelf eraan om te vertrouwen. 
  4. Stop gedragingen die jaloezie voeden. Weersta de verleiding om je partner te controleren. Dit gedrag kan lijken op een manier om je zorgen te sussen, maar het versterkt juist de jaloezie. 

Met deze tips weet je wat te doen tegen jaloezie in een relatie. Ga er actief mee aan de slag voor de beste resultaten.

Hoe assertiviteit helpt bij jaloezie en meer

Hoewel jaloezie een complexe emotie is, hebben veel van de manieren om ermee om te gaan te maken met één belangrijke vaardigheid: assertiviteit. Assertiviteit helpt je namelijk niet alleen om jaloezie in goede banen te leiden, maar versterkt ook je vermogen om je grenzen aan te geven, open te communiceren en je zelfvertrouwen te vergroten. Dit is heel belangrijk, niet alleen in situaties waarin jaloezie speelt, maar in alle aspecten van je leven.

Denk bijvoorbeeld maar eens aan het bespreken van je gevoelens met je partner zonder beschuldigend over te komen. Of het aangeven van je grenzen wanneer je merkt dat de jaloezie van een ander jouw welzijn beïnvloedt. Hoe doe je dat?Assertiviteit helpt je om je boodschap krachtig en rustig over te brengen, zodat je duidelijk bent over wat je nodig hebt en voelt, zonder een conflict te veroorzaken.

Ook in professionele situaties komt assertiviteit van pas. Stel dat je op het werk jaloers bent omdat een collega een promotie kreeg die jij graag wilde. In plaats van je op te vreten of passief te blijven, kun je assertief vragen om feedback en helder aangeven waar je aan wilt werken om een volgende keer wél in aanmerking te komen.

Assertiviteit is dus geen direct hulpmiddel om jaloezie te ‘genezen’, maar het is wél een fundamentele vaardigheid die je sterker maakt in het omgaan met de emoties en uitdagingen die erbij komen kijken. Het geeft je de tools om te reflecteren, situaties realistisch te bekijken en actie te ondernemen op een manier die goed is voor jou én je relaties.

Tijdens onze 1-daagse training Assertiviteit leer je hoe je stevig in je schoenen kunt staan, je grenzen kunt aangeven en jezelf kunt uiten zonder over of onder iemand heen te gaan. Of je nu te maken hebt met jaloezie, conflicten, stress of simpelweg sterker wilt communiceren: met praktische oefeningen en direct toepasbare tips ga je naar huis met vaardigheden waar je je hele leven profijt van hebt.

Klaar om assertiever te worden en het beste uit jezelf en je relaties te halen? Meld je dan aan voor onze training Assertiviteit – online of op een locatie bij jou in de buurt!

relatie jaloezie

Veelgestelde vragen over jaloezie

  • Hoe merk je dat je partner jaloers is?

    Zit je in een relatie met een jaloerse man (of vrouw)? Dat kan je bijvoorbeeld merken aan het gedrag. Wil je partner altijd weten waar en met wie je bent? Word je telefoon gecontroleerd? Moet je je verantwoorden of word je onterecht beschuldigd van vreemdgaan? Dat duidt allemaal op een jaloerse partner.

  • Wat zijn symptomen van jaloezie?

    Er zijn diverse symptomen van jaloezie, denk bijvoorbeeld aan overmatige controle, bezitterig gedrag en constante beschuldigingen.

  • Waar komt jaloezie in relatie vandaan?

    Jaloezie in een relatie kan meerdere oorzaken hebben. Bijvoorbeeld situaties die in het verleden zijn voorgekomen bij een van de partners (zoals vreemdgaan of bedrogen worden), onzekerheid of jezelf continu vergelijken met anderen.

  • Ziekelijk jaloers symptomen?

    Mensen met ziekelijke jaloezie kunnen last hebben van wanen. Je denkt dan dat er iets speelt wat er in de realiteit niet is. Andere symptomen zijn bijvoorbeeld manipulatie (je partner bewust schuldig laten voelen) en confrontatie (de rivaal confronteren).

  • Hoe kan ik mijn partner geruststellen als ze jaloers zijn?

    Praat met je partner over zijn of haar gevoelens. Probeer erachter te komen waar de jaloerse gevoelens van je partner vandaan komen. Misschien heeft hij of zij een vervelende situatie in het verleden meegemaakt waardoor snel jaloerse gevoelens opspelen. Bied een luisterend oor maar je mag ook zeker duidelijk je grenzen aangeven.

  • Wat zijn de mogelijke gevolgen van overmatige jaloezie voor een relatie?

    Overmatige jaloezie is niet goed voor je relatie. De jaloerse partner kan de ander een bedrukkend gevoel geven, wat kan zorgen voor meer afstand of juist confrontatie. Uiteindelijk kan dit zelfs leiden tot het eindigen van een relatie.

  • Ik ben jaloers in mijn relatie test?

    Benieuwd of je jaloers bent in je relatie? Doe bijvoorbeeld deze test van Quest.

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Bij Tijdwinst helpen we al meer dan 20 jaar professionals uit het hele land om meer uit zichzelf, uit hun werk en uit samenwerkingen te halen. Dat doen we met praktische 1-daagse trainingen rondom thema’s als assertiviteit, gesprekstechnieken, timemanagement en feedback geven. Volg onze trainingen op een locatie bij jou in de buurt of online. 

Benieuwd naar onze trainingen of naar onze andere artikelen? Lees verder op onze websites of meld je direct aan voor een training.