Stotteren kan frustrerend zijn. Zeker omdat je niet kan voorspellen wanneer het gebeurt; de ene keer spreek je vrijwel vloeiend, terwijl je de volgende keer maar niet uit je woorden lijkt te komen. Spanning en stress zijn op dat moment waarschijnlijk de schuldigen. Meer zelfvertrouwen en assertiviteit kunnen daarom een belangrijke rol spelen in het stoppen of verminderen ervan. Maar dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan.
Wat komt aan bod:
- Waarom stotteren mensen?
- Stotteren betekenis
- Stotteren oorzaak
- Gevolgen stotteren
- Stotteren verhelpen
- Tips om het zelfvertrouwen te vergroten
- Kortom: werk aan alle aspecten die bij stotteren komen kijken
- Veelgestelde vragen over stotteren
Het is echter belangrijk om je niet tegen te laten houden in het leven of jezelf klein te houden, omdat je stottert. Je hebt net zoveel recht om te spreken als ieder ander. Dit geloven is belangrijker dan daadwerkelijk stoppen met stotteren, maar ironisch genoeg kan dat ook helpen.
In dit artikel geven we daarom tips om meer zelfvertrouwen op te bouwen. Om goed te begrijpen hoe zelfvertrouwen en assertiviteit kunnen helpen bij het verminderen van stotteren, kijken we eerst naar wat het precies is en wat de oorzaken kunnen zijn.
Waarom stotteren mensen? Spreken is complexer dan je denkt
Praten doen we over het algemeen zonder erover na te denken. Maar als je er wel over nadenkt, is spreken eigenlijk heel bijzonder. Om tot een vloeiende zin te komen, moeten je hersenen, zenuwen en wel meer dan honderd spieren namelijk foutloos samenwerken. Door dit complexe proces is het heel goed mogelijk dat er iets mis gaat bij deze samenwerking. Dit is bij sommigen het geval: je stottert dan.
Sommige mensen die stotterend praten schamen zich hiervoor, waardoor ze dit proberen te vermijden. Bijvoorbeeld door lastige klanken te omzeilen en andere woorden te gebruiken. Of door geen presentaties te geven of op een andere manier niet tegen groepen mensen te hoeven spreken. Sommige stotteraars praten zelfs zo weinig mogelijk of spreken helemaal niet.
Bekende mensen die stotteren
Er is echter geen reden om je te schamen. Wereldwijd zijn er zo’n 60 miljoen mensen die stotteren. Wist je dat veel bekende mensen als Ed Sheeran stotteren of gestotterd hebben? Ook rapper Donnie, zangeres Miss Montreal, acteur Waldemar Torenstra en politicus Don Ceder kunnen zich bijvoorbeeld onder het lijstje van bekende stotteraars voegen. Je bent dus in goed gezelschap. Deze voorbeelden bewijzen bovendien dat je je niet door stotteren hoeft tegen te houden in het leven.
Stotteren betekenis
Iedereen stottert op zijn eigen manier. De meest voorkomende manieren zijn:
- Verlenging, waarbij je een bepaalde letter extra lang maakt.
- Herhaling, waarbij je een lettergreep meerdere keren herhaalt.
- Blokkade, waarbij je bij een bepaalde letter (vaak de eerste) een aantal keer zegt.
De letterlijke betekenis van stotteren is: moeizaam praten met haperingen en herhalingen van het begin van woorden. Anarthrie is voor stotteren de medische term.
Ook broddelen komt vaak voor, maar valt officieel niet onder stotteren. Bij deze stoornis spreek je onverstaanbaar, door het snelle en wisselende tempo van je spraak.
Stotteren oorzaak: een combinatie van factoren
Waardoor stotteren precies veroorzaakt wordt, is niet aan te wijzen. Het is een combinatie van genetische, neurologische en omgevingsfactoren. Dat betekent dat je er in de eerste plaats een genetische aanleg voor kan hebben en dat het vaker in je familie kan voorkomen.
Onderzoekers ontdekten daarnaast dat de hersenstructuren van stotteraars anders zijn opgebouwd, net als bij mensen die dyslexie hebben, hoogbegaafd zijn of een extreem talent hebben. Deze oorzaken zijn ook de reden dat het stotteren bij peuters ontstaat. In de leeftijd van twee tot vijf jaar oud is er namelijk sprake van taalontwikkeling bij een kind. Door de genetische aanleg en anders opgebouwde hersenstructuren komt het stotteren dan tot uiting.
Psychische oorzaak stotteren
Ten slotte kun je gaan stotteren door stress, emoties en spanning. Deze psychologische en emotionele factor is geen oorzaak, maar bij veel mensen zorgt het er wel voor dat het stotteren verergert. Dat is waarom veel stotteraars niet haperend praten tegen hun kat of hond, maar dit juist wel doen als ze voor een groep mensen staan.
Stress en onzekerheid kunnen dus het stotteren uitlokken, maar daarnaast kan het ook voor meer stress en onzekerheid zorgen. Uit een onderzoek van onder andere het Universitair Medisch Centrum St. Radboud en het Universitair Medisch Centrum Utrecht blijkt dat stotteraars vaker sociale angst rapporteren dan niet-stotteraars. Wanneer je een sociale angststoornis hebt, ben je bang voor de reactie of de kritiek van andere mensen.
Gevolgen stotteren en impact op je leven
Door het psychologische en emotionele effect kan stotteren een grote impact hebben op je dagelijkse leven. We hebben onze spraak immers nodig om te communiceren met onze familie, vrienden, collega’s en mensen die we nieuw ontmoeten. Wanneer je hier onzeker over wordt, en misschien minder gaat praten, heeft dit invloed op je relaties en in het geval van collega’s, ook op je carrière en professionele succes.
Stotteren verhelpen: hoe kom je van stotteren af?
Therapie van een logopedist (eventueel met een specialisme) kan een manier zijn om het te verhelpen, of in ieder geval te verminderen. Logopedie valt onder de basisverzekering en wordt (afgezien van het eigen risico) vergoed. De logopedist zal na de diagnose een individueel therapieplan opstellen, bijvoorbeeld met oefeningen voor de spieren waarmee je praat. De logopedist kijkt echter ook naar wanneer je vooral stottert en hoe je daarmee omgaat.
Belangrijk om te realiseren is dat het niet het stotteren zelf is dat invloed heeft op je dagelijkse leven, maar vooral de onzekerheid die ermee gepaard gaat. Hoewel jouw vraag als stotteraar wellicht in de eerste plaats is hoe je er vanaf komt, zou je vraag eigenlijk moeten zijn hoe je minder onzeker hierover kunt worden.
Tips om het zelfvertrouwen te vergroten
Het is een mythe dat stotteren simpelweg een gevolg is van zenuwachtig of onzeker zijn. Maar het speelt wel een rol in de frequentie en intensiteit. Daarmee kom je in een visuele cirkel terecht, want het verergerde haperen kan je nog onzekerder maken.
Stotteren mag
Als je één ding meeneemt uit dit artikel, laat dit dan de volgende boodschap zijn: stotteren mag. Het is niet erg dat je af en toe hapert. Dat je stottert, zegt ook niets over jou als persoon. Daarom gebruiken we ook liever de term ‘persoon die stottert’ in plaats van stotteraar. Je bent immers veel meer dan dat.
De belangrijkste tip is daarom wellicht het veranderen van je mindset. We snappen dat dit makkelijker is gezegd dan gedaan, zeker als je in het verleden mensen hebt meegemaakt die je dit gevoel niet hebben gegeven.
Wanneer je voldoende zelfvertrouwen hebt, zal je merken dat je er niet alleen zelf van overtuigd bent dat stotteren helemaal oké is, maar dat je dit ook overbrengt aan anderen. Met een goede dosis aan assertiviteit laat je nooit meer over je heen lopen. Je weet dat je net zoveel recht van spreken hebt als anderen, of je nu stottert of niet.
Wanneer je accepteert dat je stottert en dankbaar bent voor alle goede kwaliteiten die je hebt, zal je het zoveel makkelijker voor jezelf maken. Luister daarom naar onze podcast-aflevering ‘De kracht van dankbaarheid en het belang van acceptatie’ voor praktische tips en inspirerende verhalen van psycholoog, coach en auteur Albert Sonneveld over dit onderwerp.
De Tijdwinst Podcast is dé ultieme gids voor iedereen die streeft naar maximale efficiëntie. Deze podcast biedt inspiratie, gasten met inzichten en bespreking van productiviteitstrends, allemaal gericht op jouw groei, zowel professioneel als persoonlijk.
Probeer geen gesprekken te mijden
Hoe bouw je die benodigde zelfvertrouwen en assertiviteit op? Allereerst door geen gesprekken meer te vermijden, ook als je weet dat je zal gaan stotteren. Alleen door af en toe in zo’n situatie terecht te komen, merk je namelijk dat er niets ergs gebeurt wanneer je stottert. Dit zal ervoor zorgen dat je het minder erg vindt, wat weer tot gevolg heeft dat het hakkelend praten minder zal worden.
Realiseer dat je jezelf klein houdt
Wanneer je gesprekken uit de weg gaat, houd je jezelf klein. En dat is zonde, want je hebt de wereld zoveel te bieden. Je komt veel verder in het leven wanneer je laat horen wat je te zeggen hebt. Iedereen heeft bepaalde talenten, kwaliteiten of mooie karaktereigenschappen. Focus je op die van jou, in plaats van het feit dat je stottert.
Ook rapper Typhoon stotterde vroeger zelf en schreef een liedje over stotteren voor het Klokhuis. Daar geeft hij dezelfde boodschap mee: ‘Beste stotteraar, je weet allang wat je wil zeggen. Ga staan en vertel. Zeg tegen jezelf: ik ben niet bang om te spreken. Ik kan het wel, maar het duurt misschien wat langer.’ Voor het liedje won hij de Willem Wilminkprijs.
“Het is geen handicap, maar een extra middel”, aldus Typhoon. “Je wordt er creatiever van met woorden.”
Volg een assertiviteitscursus om assertiever te worden
Je hoeft het bovendien niet in je eentje te doen. Niet alleen een logopedist kan helpen met spraaktherapie, eventueel kan een psycholoog ook helpen wanneer er sprake is van sociale angst. Voor wie ook graag assertiever zou willen zijn, bieden we bovendien een assertiviteitstraining aan. Hier leer je in één dag hoe je beter voor jezelf op kan komen en effectief, vol zelfvertrouwen, kan communiceren. Het fijne is dat je tijdens de training ook verhalen van anderen hoort en je eigen verhaal kunt delen. Dat zorgt voor meer begrip en mooie inzichten!
Andere mooie (vervolg)trainingen die zouden kunnen helpen, zijn:
- 1-daagse training over gesprekstechnieken
- 1-daagse training over feedback geven
Geef jezelf de tijd
Ook wanneer je meer zelfvertrouwen hebt en effectief kunt communiceren, zal je je weleens onzeker voelen. Als je jezelf de tijd geeft, merk je dat deze momenten steeds schaarser worden. Blijf situaties opzoeken waarin je eventueel kunt stotteren en blijf werken aan je zelfvertrouwen, en je zal zien dat het haperend praten zal verminderen. En stotter je toch nog een keertje? Dan weet je nu dat dit geen probleem is en je niet definieert als persoon.
Kortom: werk aan alle aspecten die bij stotteren komen kijken
Je stottert door een combinatie van genetische en neurologische factoren, maar dat betekent niet dat je er niets aan kunt veranderen. Een logopedist kan het stotteren diagnosticeren en een persoonlijk behandelplan opstellen. Omdat stress en spanning zo’n grote rol kunnen spelen in de frequentie en intensiteit, is het ook belangrijk om aan je zelfvertrouwen te werken.
Dit doe je onder andere door niet langer situaties te vermijden en jezelf klein te houden. Weet dat je mag stotteren en je ook zo je boodschap kan overbrengen. Je doet er alleen iets langer over. Gek genoeg zorgt deze realisatie ervoor dat je minder gaat stotteren.
Volg ons op Instagram, LinkedIn, Facebook, Pinterest, X en Threads voor dagelijkse updates en inspiratie. Onze platforms helpen jou op weg naar een georganiseerder, krachtiger en productiever leven!
Veelgestelde vragen over stotteren
-
Wat is stotteren?
Stotteren is een stoornis die invloed heeft op de vloeiendheid van het spreken. Wanneer iemand stottert, worden klanken en/of letters herhaald, verlengd en/of geblokkeerd. Dat gebeurt als iets mis gaat bij de aansturing vanuit de hersenen naar de spieren die je nodig hebt om vloeiend te praten.
-
Wat is de oorzaak van stotteren?
Er is geen eenduidig antwoord op wat de oorzaken van stotteren zijn. Vaak is het een combinatie van genetische aanleg en een andere hersenstructuur dan niet-stotteraars. Stress, spanning en emoties zijn niet de oorzaak, maar kunnen het wel verergeren.
-
Is stotteren erfelijk?
Uit onderzoek onder tweelingen en families blijkt dat stotteren voor zo’n 80% te verklaren is vanuit een genetische achtergrond. Dat betekent niet dat een kind van iemand die stottert dit automatisch ook zal doen. Of dat er iemand is in jouw familie die ook stottert.
-
Op welke leeftijd begint stotteren meestal?
Je kunt op elke leeftijd beginnen met stotteren. Maar omdat het een spraakstoornis is, uit zich dit vaak op het moment dat peuters leren te spreken. De meeste kinderen beginnen te stotteren tussen de twee en vijf jaar.
-
Kan je opeens beginnen met stotteren?
Een peuter stottert van de een op de andere dag, al kan het ook geleidelijker ontstaan. Op deze leeftijd is de taalontwikkeling namelijk volop in gang. Het komt heel soms voor dat een volwassene opeens begint met stotteren. Dan is er een emotionele en traumatische ervaring aan te wijzen als oorzaak.
-
Wat zorgt voor stotteren?
Wanneer iemand stottert, gaat er iets mis bij de samenwerking tussen de hersenen en de spieren die ervoor zorgen dat je kunt spreken. De oorzaak is vooral genetisch en neurologisch. Toch stottert iemand niet altijd; een stotteraar kan vaak zonder te haperen praten tegen een huisdier. Stress en spanning kunnen het uitlokken.
-
Hoe wordt stotteren gediagnosticeerd?
Stotteren wordt gediagnosticeerd door een logopedist, op basis van een diagnostisch onderzoek. Met de resultaten wordt een individueel therapieplan opgesteld aan de hand van de richtlijn Stotteren.
-
Kan stotteren worden genezen?
Met stotter therapie van een logopedist kan het stotteren stoppen. De kans op herstel is het grootst bij jonge kinderen. Het kan met therapie in ieder geval verminderd worden, welke leeftijd je ook bent. Omdat stress en spanning een rol kunnen spelen bij de intensiteit en frequentie, kan het vergroten van je zelfvertrouwen ook een manier zijn om het stotteren te verminderen.
-
Wat zijn de meest effectieve behandelingen voor stotteren?
Stotteren is complex, er zijn verschillende aspecten die bijdragen aan waarom, hoe vaak en hoe erg iemand stottert. Bij de meest effectieve behandeling geef je aandacht aan al deze aspecten. Dit betekent dat je niet alleen spraakoefeningen krijgt, maar dat er ook wordt gekeken naar de gevoelens en sociale omgevingsfactoren. Ten slotte kun je ook de communicatieve vaardigheden trainen.
-
Hoe kan ik iemand die stottert het beste ondersteunen?
Ken je iemand die stottert? Je ondersteunt iemand het beste door hem te laten uitpraten. Jaag de ander niet op en blijf hem gewoon aankijken. Je kunt ook altijd aan de ander vragen hoe je hem het beste kunt ondersteunen, dit kan anders zijn van persoon tot persoon.
-
Kan angst of stress stotteren verergeren?
Angst of stress kan geen oorzaak zijn van stotteren, maar het kan het wel verergeren. Iemand die stottert, zal dit daarom eerder doen wanneer hij gestrest of gespannen is. Dat heeft onder andere te maken met ademhaling, die verandert wanneer iemand gestrest is. Maar ook de psychologische factor speelt hier een grote rol.
-
Zijn er beroemdheden of bekende personen die stotteren?
Bekende mensen zoals president Joe Biden, acteur Samuel L. Jackson en acteur Waldemar Torenstra stotteren of hebben gestotterd. Je bent zeker niet de enige. Ook veel bekende muzikanten zoals Miss Montreal stotteren, dit gebeurt echter niet wanneer ze zingen.
-
Zijn er verschillen in hoe stotteren zich manifesteert bij volwassenen versus kinderen?
Het stotteren van een peuter is niet anders dan het stotteren van volwassenen. Wel kan het zich bij volwassenen op onzichtbare manieren manifesteren. Door de schaamte die er soms bij komt kijken, zullen volwassenen eerder woorden en situaties gaan vermijden. Hoe ouder iemand wordt, hoe meer iemand zich druk gaat maken om de mening van anderen.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
