Een collega stormt verontwaardigd je kantoor binnen, je partner flipt uit de pan of een vriend barst tegen je uit. Heftige (en soms zelfs boze) emoties die onvoorzien jouw kant op komen. Hoe reageer je? Psycholoog dr. Bernstein adviseert: met 1 kalmerende zin.
Klinisch psycholoog dr. Albert J. Bernstein heeft al meer dan 40 jaar ervaring en is auteur van een hele reeks aan boeken over gedragswetenschap en hoe je op psychologisch niveau omgaat met lastige mensen en ruzie oplossen.
We gaan niet al zijn theorieën, kennis en boeken bespreken. Vandaag zoomen we in op een heel speciaal soort lastige mensen: mensen die nijdig worden, op jou.
Je hebt het vast ooit mee gemaakt: iemand komt boos je kantoor binnen stormen, barst plotseling in verwijtingen uit of je uitmaakt voor alles dat vreselijk is. Of je krijgt er thuis verbaal van langs, wanneer je partner iets niet zint. Er ís een manier om op een assertieve en vredelievende manier met die heftige emoties om te gaan. Een manier die winst voor beide partijen oplevert en niemand met een boos gezicht – of een blauw oog – de deur uit laat lopen.
Het belangrijkst om te weten is dat jij dat in de hand hebt. Jij hebt de touwtjes in handen om alles onder controle te houden en tot een goed einde te brengen. Doe je dat niet goed, dan kan de situatie heel snel uit de hand lopen en wordt het moeilijk om de aanstaande ruzie op te lossen.
Wat je dan wel en niet moet doen in zo’n situatie? Dr. Bernstein heeft een paar hele fijne tips voor je, én die ene magische zin…
Tip: houd je dino aan de lijn
“Hou je rustig, rustig, rustig. Hou je rustig, kalm en stil!” Geen slecht advies, dat Bassie en Adriaan al in 1982 gaven.
Dat is namelijk ook exact wat dr. Bernstein wil zeggen. Als de ander de pan uit flipt qua emoties, dan moet jij juist rustig blijven. Het enige waar je nog minder aan hebt dan iemand die heel emotioneel wordt, is 2 mensen die zich verliezen in hun emoties.
Een brein dat in zo’n emotionele staat is, gaat namelijk terug de oertijd in. “Je dinosaurus brein” noemt Bernstein het (heeft hij er zelfs een boek over geschreven):
“Als je in je dinosaurus-brein-staat terecht bent gekomen, speel je een 6 miljoen jaar oud spel waar niets goeds uit gaat komen. Als er dan nóg iemand bij is met zijn dino-brein op ‘aan’, dan gaat de ander zich aangevallen voelen en uit zich dat alleen nog maar in een primitieve reactie van vechten of vluchten.”
En dat wil je allebei niet. Geen dinosaurus-toestanden dus, maar gewoon “rustig, rustig, rustig…”.
Dino uitgebroken bij de ander? Doe als een basisschool-leraar
Je zou denken dat dit een ‘uit-de-hand-loop’-situatie triggert, maar het doet juist het tegenovergestelde, belooft dr. Bernstein.
Het betekent namelijk niet dat je je minzaam naar die ander moet opstellen, maar dat je de situatie moet aanpakken zoals je dat zou doen als de ander letterlijk een klein kind was geweest dat huilend of schreeuwend voor je neus had gestaan.
Stel je dat eens voor…
Je gaat dan niet met een hoop logica en ratio aan zo’n kleine uitleggen waarom deze reactie geen zin heeft, of terug schreeuwen. Je laat hem uitrazen en je negeert het drama-gedrag, totdat hij iets bedaard is – zoals je bij een 3-jarige ook zou doen.
“Als je je net een basisschool leraar voelt, dan doe je het goed”, moedigt dr. Bernstein aan.
Duidelijk. Jij hebt controle nu over de situatie. Je blijft kalm en laat de ander uitrazen. Maar wat doe je nu aan deze ruzie oplossen en een einde aan deze ellende te maken?
Ruzie oplossen? Gebruik dé zin:
“Spreek alsjeblieft wat rustiger, dan kan ik je helpen.”
De magische zin bij ruzie. Dé zin die de ander laat inzien dat zijn extreme gedrag niet helpt, en dat hij of zij beter een toontje lager kan zingen. Zeg dus niet: “Stop met schreeuwen.” Dat zal niet gaan werken, omdat de ander dat als aanval beschouwt (“stop” betekent “aanval” in het dino-brein).
Verzoek de ander vriendelijk om te bedaren (“Spreek alsjeblieft wat rustiger…”), want alleen zo kun je begrijpen wat er aan de hand is en er mogelijk zelfs iets aan doen (“… dan kan ik je helpen.”).
Het breekt een patroon waarin de ander verwacht dat je vol tegen hem in zult gaan. Je doet bijna het tegenovergestelde, wat hem verrast. Het zet het brein aan het denken, wat de dino in zijn of haar brein langzaam aan de kant gaat schuiven (dino’s denken niet rationeel).
…En nog eentje, om het -indien nodig- helemaal af te maken:
“Wat wil je dat ik doe?”
Nog zo’n paar toverwoorden op het gebied van ruzie oplossen. Houd dezelfde toon als in stap 3 aan en stel vragen, zodra de ander bedaard is.
Opnieuw: een patroon wordt onverwacht doorbroken. Je schiet niet in de verdediging, zegt niet dat alles wel goed komt, gaat niet nerveus van alles zitten babbelen en gaat ook niet vol in de aanval. Je stelt alleen een vraag: “Wat wil jij dat ik doe?”
Dr. Bernstein: “Je verplaatst de situatie van een aanval naar een bespreekbare situatie, een overleg. Op dat punt moet de ander stoppen met schreeuwen en starten met nadenken, weg van het dino-brein.”
Blijf in het vervolg van het gesprek vragen stellen. Probeer weg te blijven van verdedigingen (“Ja, maar ik deed het omdat…”) of aanvallen (“Ja, maar dat kwam omdat jij…). Het is altijd een rechtstreekse of een verkapte aanval – maar een aanval blijft een aanval, en doet de situatie escaleren in het dino-brein.
“Dé manier om slimmer met mensen te leren omgaan is om vragen te stellen. ‘Ask, don’t tell.’”
En nú kun je een normaal gesprek gaan voeren
En nú kun je een normaal gesprek gaan voerenZodra alles is opgehelderd en het dino-brein steeds verder naar de achtergrond verdwijnt doordat je je vragen hebt gesteld, kan het normale gesprek beginnen. Een gezond overleg tussen twee volwassenen die normaal en assertief met elkaar kunnen communiceren – zonder dino’s in je hoofd die de ruzie niet helpt oplossen en alleen maar aanwakkert.
O, en nog één laatste belangrijke tip om de fragiele, net verworven vrede in stand te houden: laat de ander het laatste woord hebben. Simpel, maar heel belangrijk om de ruzie niet opnieuw aan te zwengelen. Als jij nog iets probeert te zeggen na de afsluitende conclusie van de ander, zal diegene dat alsnog zien als een “maar ik heb toch gelijk”-aanval en kan diegene makkelijk terugvallen in dino-taferelen.
Hou je mond dus, slik je woorden in, hap niet en blijf zo in elk geval de visser in plaats van de vis. Zo hou je het assertief. En constructief.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
