Waarschijnlijk wil jij het ook: het perfecte plaatje. Een geweldige relatie, een prachtig huis, een baan die je voldoening geeft, een fit en sterk lijf en een gezellig sociaal leven. Pas als alles klopt, ben je tevreden. Maar maakt dat je ook écht gelukkig? Verre van, want die ambitie drijft je tot successen, maar óók tot waanzin. Met deze 3 tips kun je je perfectionisme afleren zonder dat je jezelf (en je omgeving) knettergek maakt.
Als je oudere mensen vraagt waar ze het meest spijt van hebben, dan is ‘te weinig genoten’ een van de meest gehoorde antwoorden. Ze hebben niet de tijd genomen om stil te staan, onvoldoende om zich heen gekeken, zelden tevreden geweest en maar door gedenderd in hun leven. Deze mensen vertellen hoe ze terugkijken op hun jongere jaren en wat ze zouden veranderen:
Uit dit filmpje kun je de conclusie trekken dat het de moeite waard is om de teugels wat vaker te laten vieren en iets vaker te denken ‘het is wel prima’. Om dat voor elkaar te krijgen, moet je wel je perfectionisme afleren en dat is, zoals ook de King of Pop zegt, nog niet zo makkelijk:
Ik ben nooit tevreden. Ik ben een perfectionist, dat is simpelweg wie ik ben, aldus Michael Jackson.
Door perfectionisme op teveel fronten in je leven na te streven, zet je jezelf constant onder druk. Dat kan een tijdje goed gaan, maar uit onderzoek blijkt dat het steeds hoger leggen van de lat zorgt voor het hoogste aantal burn out gevallen ooit. Perfectionisme is dus niet (meer) de methode om gelukkig te worden, sterker nog: perfectionisme afleren is een beter recept voor geluk. Maar hoe doe je dat dan? Als je – net als Michael Jackson – het gevoel hebt dat jouw perfectionisme onderdeel is van je persoonlijkheid en het je tot nu toe niet is gelukt om dat af te leren, dan kun je wel eens last hebben van het ‘oplichterssyndroom’.
‘Ze hebben me door, ik val door de mand!’
Het oplichterssyndroom? Ja, want misschien is er meer aan de hand dan alleen perfectionisme. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw introduceerden psychologen en onderzoekers het oplichterssyndroom om mensen te beschrijven die niet in staat zijn hun prestaties te verinnerlijken. Onderzoek wijst uit dat 70% van de mensen hier wel eens last van heeft.
Deze mensen studeren af, vinden een goede baan, maken promotie, voeden leuke kinderen op en toch… ze voelen niet dat ze daadwerkelijk succesvol zijn. Sterker nog: ze zijn er diep van binnen van overtuigd dat ze bedriegers zijn, dat ze vroeg of laat door de mand zullen vallen en hun succes niet verdienen. Het zal je niet verbazen dat dit syndroom vooral voorkomt onder succesvolle vrouwen, maar ook genoeg mannen hebben hier last van, alleen noemen we het dan vaak anders: faalangst.
Bij grote, vooruitstrevende bedrijven als Google bleek het oplichterssyndroom en faalangst meer dan gemiddeld vaak voor te komen.
Google-medewerkster Julia Rozovsky vertelt: ‘Bij Google hangt een succesvolle sfeer. Ze doen er alles aan om de werkwijze en de tendensen te optimaliseren. Ik vond dat heel bedreigend. Ik had constant het gevoel dat mijn teamleden slimmer waren dan ik en beter presteerden. Voor mijn gevoel moest ik mezelf ieder moment van de dag opnieuw bewijzen.’
Zowel faalangst als het oplichterssyndroom komen vaak voort uit de angst om de norm niet te halen en om uitgestoten te worden.
Is dat nieuw? Nee, zeker niet, maar in onze tijd, speelt het een grotere rol dan ooit. Dat komt omdat we op meer fronten actief zijn dan ooit tevoren: we ‘moeten’ een gezin onderhouden, carrière maken, er leuk uit zien en een sociaal leven onderhouden. Dat is een heel ander takenpakket dan dat de oermensen voor hun kiezen kregen. Die hoefden niet te twijfelen of mensen zouden zien dat hun Facebook profielfoto is gefotoshopt of dat dat nieuwe jurkje niet van Armani, maar van de Hema is.
Wil je jouw perfectionisme afleren en denk je dat je last hebt van het oplichterssyndroom of van faalangst, dan kun je twee dingen doen: of eindigen met spijt, net als de vrouwen uit het filmpje, of weer leren te genieten van het moment en je perfectionisme in goede banen leiden.
1. Zorg voor een uitlaatklep
Je kunt niet in alle onderdelen van het leven perfectionistisch zijn, want dan is de kans dat je voor je gevoel continu ‘tekort schiet’ veel te groot. Vind je het moeilijk om je perfectionisme helemaal kwijt te raken, kies er dan voor om het te concentreren op één gebied. Dat kunnen je kinderen zijn, je baan, je gezondheid, je vrienden of je familie. Op dat vlak mag je perfectionisme (een beetje) laten gelden. Op die manier onderdruk je het niet en geef je het een uitlaatklep.
Waak er dan wel voor dat je het ook echt probeert uit te schakelen op andere gebieden. Kies je voor focus op je carrière, weet dan dat je niet nog vier keer in de week moet sporten. Dan is iedere keer sporten een schouderklopje waard, die doelstelling mag er af. Er zijn waarschijnlijk meer voordelen aan het niet hebben van doelstellingen dan je zou verwachten. Dit filmpje laat goed zien, waarom doelen niet altijd een goed idee zijn:
Laat je doelen dus een tijdje varen. Dat zal in het begin onwennig voelen, maar geeft je op termijn meer rust, vrijheid en geluk!
2. Durf (weer) te spelen
Je bent zo perfectionistisch dat je bijna nooit meer iets voor je plezier doet. Echt voor je plezier dan, zonder verplichting of scores. Wanneer is de laatste keer dat je hebt gespeeld? Als volwassene? Zonder dat er kinderen in de buurt waren? Spelen is dé manier om in het moment te leven, stress af te bouwen en je perfectionisme aan de kant te zetten. Dat zegt ook Stuart Brown, arts, psychiater en klinisch onderzoeker, maar bovenal groot voorstander van spelen door volwassenen.
‘Niets stimuleert de hersenen meer dan spelen,’ zei hij tijdens zijn TEDtalk in Californië.
Ga bijvoorbeeld eens van de glijbaan, neem plaats op een schommel, trap tegen een bal zonder er een competitie van te maken of pak zoals vroeger een kleurboek waarin je je uren kan verliezen. Klinkt gek? Niets is minder waar, want alleen zo kun je jouw perfectionisme afleren. Onderzoek van neuropsycholoog Erik Scherder toont aan dat kleuren je hersenhelften weer beter met elkaar verbindt, stress vermindert en je hersenen de tijd geeft om angsten te verwerken.
3. Vraag regelmatig feedback
Als je last hebt van faalangst of van het oplichterssyndroom, dan heb je last van een gekleurd beeld van de werkelijkheid. Waarschijnlijk maak je alles minder mooi dan het is. Daar kun je doorheen breken door met een paar familieleden, collega’s of vrienden die je vertrouwt af te spreken dat je hen af en toe om eerlijke feedback mag vragen.
Zij kunnen jouw zwart-witte werkelijkheid wellicht wat meer nuanceren, waardoor je zelf ook meer kleuren gaat onderscheiden in je doen en laten en wat liever voor jezelf wordt. Nog een tip: luister eens naar hoe je tegen jezelf praat. Wat vind je daarvan? Hoe zou het zijn als je zo tegen een geliefde zou praten? Er is niks mis mee om jezelf iets vaker te vergeven, daar wordt je een stuk gelukkiger van.
Helemaal perfectionisme afleren is onmogelijk
Is perfectionisme afleren een utopie? Ja, waarschijnlijk wel. Want dat doel nastreven zou óók weer een uiting van je perfectionisme zijn. Als het eenmaal in je aard zit, dan haal je dat niet zomaar weg. Maar het is wel van groot belang dat je ermee leert omgaan, want anders ligt een burn out op de loer. En laten we eerlijk zijn, je wilt straks toch niet aan het eind van je leven moeten zeggen: ‘had ik maar meer genoten’?
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
