Je wilt niet beweren dat jij altijd gelijk hebt, máár het komt akelig dicht in de buurt. Jij weet namelijk gewoon vaak beter wat het beste is — en dan met name voor anderen. Nogal irritant, vinden wij, dat oordelen. Toch nemen we je het niet kwalijk: het komt omdat je diep van binnen boos bent. (Gelukkig is er een oplossing.)
Oordelen — je doet het dagelijks, bewust of onbewust. Langs de lijn op het sportveld, op kantoor, richting je vrienden of op het schoolplein:
“… goed, maar ik snap echt niet waarom ze kinderen zouden nemen als ze ze vervolgens toch iedere dag naar de opvang brengen. Heb je daarnaast gezien hoe brutaal die jongste laatst deed — die zal vast en zeker altijd zijn zin krijgen thuis.”
Je vertelt gewoon waar het op staat. Niets mis mee toch? Nou, toch is dit gedrag ontzettend negatief.
Naast het feit dat je simpelweg gewoon niet zoveel weet als dat je zelf denkt, zijn je motieven en je eigen rationalisatie vaak egoïstisch. Jij kunt namelijk wel een ijzersterk argument verzinnen voor waarom jij vindt dat iets anders moet, het blijft een mening. En blijf jij die constant projecteren op anderen, dan kun je met nog zoveel logica en argumenten aankomen, je bent simpelweg bezig met het oordelen van mensen.
Niet bepaald aardig.
Oordelen doe je om je eigen nare gevoelens te verzachten
… maar waar komt die oordelend gedrag vandaan? Bemoei jij je met de normen en waarden van anderen omdat jij je verveelt, of gaat het toch net wat dieper? Toch is dit maar de helft van het verhaal.
Nou, het blijkt dat dit nare gedrag psychologisch gezien wat lastiger in elkaar steekt.
Je ontwikkelt de gewoonten om anderen te beoordelen, omdat het de nare gevoelens van verveling en teleurstelling verzacht — een proces dat psychologen ‘negatieve versterking’ noemen.
Het is negatief (en dan bedoelen we niet op de schaal ‘goed’ of ‘fout’) omdat het het slechte gedrag (oordelen) doet toen toenemen wanneer gevoelens van verveling of teleurstelling afnemen. Je vervangt de emoties als ware.
En die ‘negatieve versterking’ is zo krachtig dat het ook andere slechte gewoonten in je leven ondersteunt — bijvoorbeeld junkfood of het gebruik van drugs. Ze verlichten negatieve gevoelens en voelen tijdelijk positief aan. In werkelijkheid zijn de middelen zelf ook slecht.
Jouw oordelend gedrag werkt hetzelfde.
Zodra jij jouw mening doordramt of anderen wijst hoe het wél moet, voelt dat op dat moment lekker. Je ervaart tijdelijk een positief gevoel én dat terwijl je in feite negatief bezig bent. Dit komt deels door opwinding – een sensatie omdat jij gelijk hebt – en deels omdat je last hebt van zelfingenomen woede.
… maar als woede op dat moment mijn negatieve gedrag fijn laat aanvoelen, betekent dat dan dat woede iets… positiefs is?
Jazeker.
Wat niemand begrijpt over de emotie ‘woede’
Een van de meest voorkomende misvattingen over de menselijke psychologie is dat boosheid een negatieve emotie is. Dit komt omdat wij woede koppelen aan de negatieve gevolgen die er vaak uit voortvloeien.
Denk bijvoorbeeld aan de ruzie die jij met je partner had, nadat een jij een deal misliep. Of aan een auto ongeluk dat je veroorzaakte nadat je de bestuurder voor je uitschold. Merk bij elk voorbeeld op dat we het niet hebben over de emotie ‘boosheid’, maar over de resultaten en het gedrag dat daaruit voortkwam.
Ook al zijn de gevolgen van een bepaalde emotie dus slecht, het wil niet zeggen dat de emotie dat zelf ook is. Ga jij bijvoorbeeld een aantal dagen (of weken) niet naar de sportschool, dan voel jij je misschien schuldig. Hierdoor besluit je toch te gaan. Ondanks dat het gevolg positief was (je gaat eindelijk weer sporten), is het niet vanzelfsprekend dat de emotie (schuldgevoel) dit ook is.
Anders gezegd: emoties zul je moeten beoordelen op wat ze zelf zijn, niet op de gevolgen die ze veroorzaken. Boosheid kan dus zeker negatieve resultaten hebben, het gevoel van woede is eigenlijk best positief.
“… maar boos zijn voelt slecht. Ik haat boos zijn.”
Weet je dat wel zeker?
Het blijkt namelijk dat wanneer jij kwaad bent, je dit eigenlijk als iets positiefs ervaart. Het stigma dat er echter omheen kleeft laat je deze emotie verwarrend ervaren.
Stoppen met oordelen over anderen? Pak je woede aan
Wij gaan je natuurlijk niet vertellen hoe jij je moet voelen. Toch doen we een klein experiment. De volgende keer dat jij je gefrustreerd, geërgerd, prikkelbaar, woedend of een andere emotionele variant van boosheid voelt; stop en vraag jezelf het volgende af:
“Is het het gevoel dat ik nu ervaar plezierig of pijnlijk?”
Wij zijn er van overtuigd dat de woede op dat moment namelijk erg plezierig voelt omdat je eindelijk je emoties eruit kunt gooien — een vorm van ontlading.
Dit is waarom: woede is namelijk meestal het resultaat van de overtuiging dat “er iets mis is”. Als je alleen zou moeten uitgaan van deze overtuiging, dan zou die woede natuurlijk negatief aanvoelen. Toch schuilt er nog iets achter: “er is iets mis…. en ik heb gelijk!” Dat voelt lekker.
Met andere woorden: de cognitieve beoordeling die aan woede voorafgaat, impliceert haast altijd het volgende argument: “zij hebben ongelijk. Ik heb gelijk.’ — iets dat positief voelt.
Leer je dus anders kijken naar de emotie ‘boosheid’ dan zul je merken dat woede eigenlijk een emotie is van macht, controle, trots, keuzevrijheid en rechtvaardigheid. Stuk voor stuk zaken die heel, heel goed voelen.
2 redenen waarom je moet stoppen met dit nare gedrag
Eigenlijk moet je je dus fijn met jezelf bemoeien — je kunt namelijk pas over iemand anders oordelen als je in zijn of haar schoenen staat. Wanneer je dat niet doet, en jij jouw mening en oordelen maar vrijelijk blijft rondstrooien, dan zijn er een aantal nare gevolgen.
Onthoud deze twee dingen wanneer je de neiging voelt opborrelen:
Woede is een natuurlijk antidepressivum (met vervelende bijwerkingen)
Natuurlijk helpt jouw negatieve gedrag ontzettend met het verlichten van je verveling, teleurstelling – en in zekere zin – een diepe droefheid. De dominantie die jij op andere uitoefende liet jouw positieve emoties ervaren.
Het probleem is echter wel dat je hierdoor waarschijnlijk vaak in de problemen komt, of dat mensen zelf moeite hebben je aardig te vinden. Jouw woede voelt op zo’n moment dus wel positief (je voelt je beter), het heeft ook nare consequenties. Weeg die af.
Woede maakt je passief
Naast die vervelende bijwerkingen, kost die woede jou ook dingen — laten we het uitleggen.
Je vindt het bijvoorbeeld vanzelfsprekend dat als jij € 10,- uitgeeft aan een bioscoopkaartje, je vervolgens niet diezelfde € 10,- kunt uitgeven aan de autowasserette. Logisch.
Dit geldt ook voor jouw emoties. De tijd die jij spendeert in het beoordelen van anderen, is tijd die je niet opnieuw kunt ‘uitgeven’.
Zou je op een betere en productievere manier je emoties gebruiken, dan kun je bijvoorbeeld ook de bron van je verveling en teleurstelling aanpakken. In plaats van dus telkens je mening te verkondigen omdat anderen niet zoals jou denken, kun jij jezelf ook gewoon ontplooien.
Met andere woorden:
Het veroordelen van anderen en alle woede die daaruit voortkwam weerhoudt je van het zoeken naar een oplossing.
Wat wij willen dat jij hiervan onthoudt
De meeste van ons beschouwen woede als een negatieve emoties omdat de gevolgen dat vaak zijn. Toch is de ervaring van woede zelf eigenlijk positief.
Dit betekent dat het kan functioneren als een krachtige, maar subtiele versterking voor het verhelpen van negatief gedrag. Een van de meest voorkomende ‘gebruiken’ van woede is namelijk dat het nare gevoelens van verdriet of verveling verlicht. Het leidt je af.
Kijk je er op die manier naar, dan wordt neiging om andere te beoordelen nutteloos — het is enkel een manier om tijdelijk met je negatieve gevoelens om te gaan.
Wanneer jij je er dus van bewust bent dat oordelen over anderen, leidt tot een plezierig gevoel van woede – wat op zijn beurt weer emoties van verdriet verzacht – kom je tot de conclusie dat je anderen beter in hun waarde kunt laten.
Ken uzelf, dus — en bemoei je liever niet met anderen. 🙂
Toch lastig?
Merk je dat je het nu toch lastig vind om met die boosheid om te gaan? Je barst bijvoorbeeld regelmatig uit, blijft over anderen oordelen óf juist het tegenovergestelde: je vreet je boosheid op? — volg dan eens een cursus Assertiviteit.
Hiere leren we je een aantal handige manieren waarmee jij jouw woede leert beheersen en anders leert gebruiken. Niet alleen leerzaam voor jezelf, ook fijn voor als je je gedrag en de relaties om je heen wil verbeteren.
Volg ‘m dus eens, die cursus.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
