Het is je vast weleens overkomen. Iemand luistert wel naar je, knikt driftig ‘ja’ en hmhm’t ook regelmatig tussendoor. Toch voel je je niet echt begrepen. Je hebt het gevoel dat de ander over het onderwerp heen praat, je niet écht begrijpt of te snel met ongevraagde adviezen komt. Niet waar jij behoefte aan hebt. Hoe doe je dat dan wel, begrip tonen op een goede manier?
Het punt is: iemand begrijpen is wat anders dan begrip tonen. Dat is waar het in dit voorbeeld misgaat.
‘Begrip’ heeft volgens Van Dale twee betekenissen:
- het vermogen iets op te nemen (vlug van begrip);
- de wil om iets te begrijpen (begrip vragen voor iets).
Bij het verschil tussen die twee begrippen gaat het in het voorbeeld hierboven mis. De andere persoon heeft wel het vermogen om te snappen wat je vertelt en bedoelt (betekenis 1). Diegene doet alleen geen moeite om echt te begrijpen hoe de situatie voor jou is en daar empathie voor te tonen (betekenis 2). Laat dat laatste nu net zijn waar het bij begrip tonen om draait.
Het slechte nieuws: we zijn vaak geneigd om wel naar de ander te luisteren, maar om niet écht te luisteren en begrip te tonen. Daarvoor moet je dan ook een aantal automatische reacties afleren.
Het goede nieuws: wij mensen zijn van nature in staat om begrip te tonen. We zijn empathische wezens. Al sinds de oertijd. Ook jij hebt die vaardigheid dus ongetwijfeld in je.
Pas op: wél begrip tonen, geen gevoelens overnemen
Over begrip tonen bestaan heel wat misvattingen. De grootste is misschien wel dat je, als iemand anders verdrietig is, er huilend naast moet zitten. Met andere woorden: dat je de gevoelens van de ander ook zou moeten voelen.
Maar nee, dat is juist niet de bedoeling. Tenminste, niet per se. Het is belangrijk om altijd wat afstand van het verhaal van de ander te houden als je begrip toont voor een ander. Je hoeft niet ook zelf alles te beleven.
Als jij elke keer precies voelt wat de ander voelt, dan krijg je er naast je eigen gevoelens een heleboel emoties bij cadeau. Heel fijn als de mensen om je heen enthousiast zijn, maar minder helpend als ze in een dipje zitten.
Paul Bloom (een Amerikaanse psycholoog en professor bij Yale University) schreef het boek ‘Against Empathy’ over de keerzijde van empathie. De titel klinkt wat heftig, maar Bloom laat wel goed zien waarom je moet oppassen dat je met begrip tonen niet te ver gaat. In een interview met Vox licht hij toe dat mensen vanuit empathie zelfs verkeerde beslissingen kunnen nemen. Zo hebben Amerikaanse rechters zich eerder al eens zozeer laten meeslepen door het verhaal van een slachtoffer dat ze met een verkeerd oordeel kwamen. Ook op het werk kan dat gebeuren. Bijvoorbeeld als een externe partij je met emotionele argumenten heel tactisch iets probeert te verkopen en jij je daardoor laat meeslepen.
Tuurlijk, dat zijn extreme voorbeelden. Maar toch goed om daarvoor te waken.
Begrip tonen, zo doe je dat wél (in 3 stappen)!
Wat wél werkt? Toon begrip op de juiste manier. Laat merken dat je begrijpt wat de ander ervaart of denkt en dat je daarin kunt meeleven. Maar voorkom dat je zelf hetzelfde ervaart en daardoor je gevoel laat winnen van je ratio bij het maken van keuzes.
Maak gebruik van de volgende stappen om op een goede manier begrip te tonen voor een ander.
1. Neem de tijd
Je kunt pas echt begripvol reageren als je de tijd neemt om iemand te begrijpen. Tijd betekent ook met je volledige aandacht bij de ander zijn tijdens het gesprek. Neem er een moment voor en beperk je aandacht voor een ander niet tot het korte gesprek aan de lunchtafel of jullie maandelijkse overleg. Laat je werk een keer links liggen, zet je telefoon even uit en maak bewust tijd voor die collega, vriend of kennis om te bespreken hoe het gaat.
Wees geduldig tijdens het gesprek. Niet iedereen zal meteen tijdens de eerste minuut in geuren en kleuren vertellen dat het niet goed gaat. Soms vraagt dat om een aanloopje. Het helpt om bewust te investeren in het gesprek. Gooi niet meteen op tafel “Hé, hoe is het nu echt?”, maar bouw het rustig op.
Laat de ander uit zichzelf weinig los. Ga dan niet direct over op koetjes en kalfjes, maar investeer bewust tijd in het gesprek. Vraag ook door. Stel daarbij open vragen, zoals ‘Wat doet dat je met je?’ of ‘Hoe voel je je daarbij?’. Dat soort vragen lokken uitgebreidere antwoorden uit dan gesloten vragen.
2. Luister
Een valkuil waar veel mensen intrappen, is dat ze er hun eigen ervaringen bij halen als ze iets soortgelijks hebben meegemaakt. Heel logisch, hoor. Bijna iedereen doet het. Als je een verhaal hoort, gaat je brein haast automatisch op zoek naar eigen verhalen die daarop aansluiten. ‘Autobiografisch luisteren’ wordt dat ook wel genoemd.
Maar hoe logisch het ook is om die ervaringen te delen, wacht er toch nog even mee. Slik je soortgelijke verhalen en goedbedoelde adviezen nog even in. Het enige wat je hoeft te doen om begrip te doen, is één ding: luisteren. Écht luisteren.
Oké, dat is dus iets minder eenvoudig dan het klinkt. Horen wat de ander zegt is namelijk wat anders dan luisteren. Over het algemeen zijn we terwijl de ander praat al bezig met voorbereiden wat we gaan terug zeggen. En dat niet alleen. Je denkt ook aan wat je zelf hebt meegemaakt, aan goede adviezen en aan nog veel meer.
Daardoor gaat een deel van de boodschap langs je heen. Je bent aan het multitasken en – in tegenstelling tot wat we zouden willen – werkt dat voor onze hersenen niet al te best.
Écht luisteren betekent nog even niet nadenken over wat jij wilt zeggen, maar enkel de boodschap in je opnemen, begrijpen en er op een empathische manier op reageren. Empathisch luisteren wordt het ook wel genoemd. Dat zou je ook wel als volgt kunnen samenvatten: praat alleen wanneer je meer wilt vragen.
Maar goed, met je mond houden voer je nog geen goed gesprek. Daarom is het belangrijk om open vragen te stellen en om regelmatig samen te vatten wat de ander zegt. Daarmee laat je blijken te luisteren zonder dat je direct zelf het woord overneemt.
3. Drie simpele woorden
Er zijn vele studies gedaan naar empathie en we kunnen dan ook heel wat tips opsommen. Maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Empathie tonen doe je met drie simpele woorden:
“Ik begrijp het.”
Haal er geen voorbeelden uit je eigen leven bij, maak geen vergelijkingen en ga het ook niet relativeren. Schiet ook niet direct in de oplossingsmodus.
Zeg simpelweg dat je de ander begrijpt. En zorg ervoor dat je dat ook echt doet (anders zijn het vrij loze woorden).
Je kunt die uitspraak extra kracht geven door duidelijk te maken wat je begrijpt. Bijvoorbeeld door het gevoel van de ander te benoemen of door te parafraseren wat de ander zegt.
- “Ik begrijp dat je het er moeilijk mee hebt dat…”
- “Ik begrijp dat je door al die ervaringen een vervelende dag hebt gehad.”
- “Ik begrijp dat je bang bent voor…”
En dan? Punt.
Laat die uitspraak niet meteen volgen door “…maar dat is nergens voor nodig” of “…maar morgen wordt een betere dag”.
Blijf in de luistermodus, moedig de ander aan om verder te vertellen en laat desnoods een stilte vallen. De geweldige oplossing die je nog wilt aandragen? Die komt later wel (of niet).
Begrip tonen loont
Begrip tonen kunnen we allemaal. Maar het vraagt wel om het uitzetten van een aantal automatische responsen. In plaats van iets nieuws te leren, moet je vooral dingen afleren. Niet luisteren en denken tegelijk, maar alleen luisteren. Niet geweldige adviezen bedenken, maar simpelweg er zijn, samenvatten en doorvragen.
Wie op de juiste begrip toont, zal al snel merken dat dat je veel kan brengen. Begrip tonen zorgt voor betere relaties, een betere samenwerking en meer open communicatie. Zowel privé als op het werk heel waardevol! Andersom zal de ander door jouw begrip ook eerder openstaan voor jouw verhaal als jij een keer in een lastige situatie zit. Win-win dus!
Wil jij ook leren betere gesprekken te voeren? Niet alleen door op een goede manier begrip te tonen, maar ook door jezelf daar niet in te verliezen? Dan is onze 1-daagse cursus Assertiviteit iets voor jou.
Vergroot je zelfvertrouwen, leer te zeggen wat je vindt en ontdek hoe je op een goede manier empathie toont zonder daarbij je eigen grenzen over het hoofd te zien.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
