Je hebt het advies vast al eens om je oren geslingerd gekregen: “Je moet jezelf niet vergelijken met anderen!”. Wat als ik je nu vertel dat je dat juist wél moet doen? Zolang je het goed doet, bedoel ik dan.
“Jezelf vergelijken kan gevaarlijk zijn, maar het is ook begrijpelijk dat we het doen”, zegt sociaal psycholoog Heidi Grant Halvorson. “We zijn nu eenmaal mensen, en mensen gaan op zoek naar vergelijkende informatie om ons heen.”
Informatie die we het liefst uit de mensen om ons heen halen. Of experts in ons vakgebied. Of filmsterren en fotomodellen. In de meeste gevallen mensen tegen wie we op kijken, waarna we onszelf al gauw een sukkel voelen.
Verkeerd vergelijken: een slechte raadgever
Ja, jezelf met anderen vergelijken kan een slechte raadgever zijn. Het kan je hele perceptie van ‘normaal’ zelfs op zijn kop zetten en je een verkeerde richting in sturen.
Dat bleek bijvoorbeeld uit het onderzoek “Neighbours as Negatives: Relative Earnings and Well-Being” naar verschillende inkomens en wat die psychisch met ons doen zodra we het onze met dat van anderen gaan vergelijken. Tot op een bepaalde hoogte blijken we nog realistisch tegen ons inkomen te blijven aankijken.
Zodra dat echter boven die ‘normaal’-grens gaat uitstijgen, kijken we niet meer naar absoluut inkomen, maar alleen nog maar naar relatief. En dát is exact het moment waarop we alleen maar ongelukkiger worden.
Oftewel: de rijken kijken alleen nog maar naar hun nog rijkere buren en ontpoppen zich tot een rupsje nooitgenoeg, in plaats van een vrolijke vlinder – puur door dat (verkeerd!) vergelijken.
“Men do not desire to be rich, only to be richer than other men” is dus zo’n slechte uitspraak nog niet in deze – ooit uitgesproken door ene wijze John Stuart Mill.
Dit is hét schoolvoorbeeld van verkeerd vergelijken. Ja, dat kan dus. Je kunt goed vergelijken en verkeerd vergelijken. Wat we daarom beter als advies kunnen geven in plaats van “Je moet jezelf niet met anderen vergelijken” is: “Je moet jezelf niet verkeerd met anderen vergelijken.”.
Stoppen met vergelijken is namelijk helemaal geen realistisch advies. Wij mensen zijn, zoals dr. Halvorson al zei, nu eenmaal gemaakt om om ons heen te blijven kijken, informatie op te nemen en die automatisch met onszelf te vergelijken. Blijf het dus gerust doen, zolang je het maar goed doet.
Jezelf vergelijken met anderen – 3 manieren om het goed te doen
Dr. Halvorson, die ik zojuist al aanhaalde om ons te vertellen dat vergelijken iets vreselijks kan zijn, vindt daarnaast dat vergelijken ook iets goeds kan doen…
“Opwaartse vergelijking kan een straf zijn en je een vreselijk gevoel geven, maar je kunt ook naar iemand opkijken om er iets van te leren.”, zegt dr. Halvorson.
Daar hebben we hem al meteen bij de kladden: de allereerste en allerbelangrijkste manier waarop je vergelijken op een goede manier kunt aanpakken.
#1 Kijk gerust naar je meerderen op, om er zelf van te leren
Stephen Hawking: “Je kunt geen excellent werk neerzetten totdat je ooit in de nabijheid ervan bent geweest.”
Analyseer degenen die beter zijn in jouw vakgebied. Begeef je juist onder hen, in plaats van ze uit de weg te gaan – uit angst voor jaloerse en ontmoedigende vergelijkingen vanuit jouw kant. Wees niet jaloers op Richard Branson’s successen met zijn Virgin-group. Bekijk hem nader, zie hoe hij te werk is gegaan en wat hem die successen gebracht heeft. Laat je inspireren en leer van hem. Doe je best om in zijn voetstappen te treden door soortgelijke wegen te bewandelen, in plaats van alleen te denken “Ik kan nooit zo succesvol worden als hem”.
Deze manier van goed vergelijken is gewoon een kwestie van je ego een tandje lager zetten (“Hij is beter dan ik, ik ben een sukkel”) en je belang bij je werk of doelen leggen (“Hij is beter dan ik, eens kijken hoe hij dat voor elkaar heeft gekregen.”).
#2 Jezelf met anderen vergelijken om perspectief te creëren
Volgens psychologisch onderzoek onder een groep mensen die verschillende soorten misstappen in hun leven hadden begaan (wie niet?) kon opwaarts vergelijken met anderen hun hele perspectief op de zaak veranderen, en hen gelukkiger maken over hun eigen keuzes uit het verleden.
Dat kon doordat ze de ernst van hun eigen misstappen in het onderzoek vergeleken met die van anderen, die relatief gezien veel ernstigere fouten hadden gemaakt. Een manier om opwaartse vergelijking met je meerderen in negatieve zin te gebruiken om jou een positiever gevoel over jezelf te geven. Je vergelijkt, ziet dat jouw foute keuzes vergeleken met die van een ander nog best meevallen, en voelt je beter!
Simpel, effectief en altijd toe te passen. Tenzij jij degene bent die de allerergste keuze in de wereld ooit heeft gemaakt, dan is er uiteraard geen opwaartse vergelijking meer mogelijk. In dat geval: sorry.
O, en dit is natuurlijk geen vrijbrief om al je (slechte) gedrag te verantwoorden met “ja, maar hij is nóg slechter”. Zo werkt de wereld dan ook weer niet, kwestie van gezond verstand.
(En dan nog iets over het gras van de buren)
Trouwens, over perspectief gesproken… daar kunnen we meteen één van de klassiekers in het vergelijken met anderen mee onderuit halen. Het gras van de buren is niet groener, als je het vergelijkt met het jouwe. Het is maar net vanuit welke optische hoek je er tegenaan kijkt aan jouw kant van het hek. Kwestie van perspectief, dus.
Wanneer je droomt ‘over het gras bij de buren’, is het dus goed om je zo goed mogelijk proberen voor te stellen in hun schoenen te staan; met alle positieve, maar óók de negatieve kanten in je vergelijking meegenomen.
Goed, alle ongein aan de kant – we hebben nog één laatste manier van goed vergelijken te gaan.
#3 Jezelf vergelijken met anderen als ‘wake up call’
“Jezelf vergelijken met grote groepen anderen die ongeveer gelijk zijn aan jouw situatie kan heel handig zijn. Het hoeft niet te betekenen dat je moet doen wat alle anderen doen, maar het biedt in elk geval stof tot nadenken.”, zegt Harvard professor in de economie David Laibson over jezelf vergelijken op een goede manier.
Deze goede manier kent dus 2 componenten: je mag jezelf vergelijken, mits het een grote groep betreft en die groep in eenzelfde situatie verkeert als jij. Op die manier is de vergelijking veel eerlijker. Je kijkt niet naar één superster, maar naar (het gemiddelde van) mensen zoals jij om te zien waar jij staat en waar de ‘normaal’-grens ongeveer ligt.
En waar jij dan staat, kan nogal een verrassende uitkomst hebben.
Dat bleek bijvoorbeeld uit het concept CompareME.com, van de ING. Op deze plek kunnen mensen hun financiële situatie vergelijken met die van anderen die, gebaseerd op een aantal vragen, in een vergelijkbaar schuitje zitten.
Waarom je dat zou doen?
“We hebben de neiging om te overschatten waar we staan ten opzichte van anderen. Mensen kijken niet zozeer naar hoeveel ze gespaard hebben ten opzichte van anderen, maar blijven hangen in hoe warmpjes ze denken dat ze erbij zitten.”, zegt Denis Martin-Morty, initiatiefnemer van het platform.
Wat er dus kan gebeuren als je je spaarcenten met die van anderen (vergelijkbaren) vergelijkt, zijn 2 dingen:
- Het blijkt wel mee te vallen met je spaarcenten als je ziet dat je meer hebt dan de gemiddelde persoon in jouw situatie. Je weet nu dat je je geen zorgen hoeft te maken en bent tevreden, misschien zelfs extra blij.
- Je schrikt, als je ziet dat je eigenlijk helemaal niet zoveel reserve hebt staan – vergeleken met anderen in jouw schuitje. Tijd om je maandelijkse spaartegoed eens te heroverwegen…
En dát is dus exact die “stof tot nadenken” waar Harvard professor Laibson het over heeft. Als je kijkt hoe je het doet in vergelijking met anderen, haalt dat je uit je naïeve wereld waarin je denkt geen probleem te hebben en zorgt even voor een ‘reality-check’ voordat de zaken echt in de soep kunnen lopen. Of heb je een extra bevestiging gekregen dat je je geen zorgen hoeft te maken. Ook mooi. Win-win.
Waar het dus allemaal om draait
Dr. Halvorson: “Velen van ons vergelijken nog altijd verkeerd. Op die manier gaan we het grote plaatje nooit zien.”
Het grote plaatje zien. Dáár draait het dus om.
Kijk naar het grote plaatje met je vergelijking en bedenk je hoe je die kunt inzetten in je eigen voordeel: als een leermoment (#1), een inzicht (#2) of een wake-up-call (#3) bijvoorbeeld.
Doe dit consequent en je leert jezelf om die vergelijkings-neiging om te zetten in iets goeds – in plaats van het vergelijken geforceerd af te wenden, om je vervolgens nog rotter te voelen over het feit dat je het tóch deed én die ander groener gras bleek te hebben dan jij. Helemaal verkeerd.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van assertiviteit, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij? | Cursus Assertiviteit
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
